Abstract:

Çanakkale Savaşı, Türk tarih incelemelerinde olduğu kadar dünya askeri tarih incelemelerinde en çok araştırma yapılan savaşlardan birisidir. Savaşın hemen hemen her boyutu ayrı ayı incelendi. Çanakkale Savaşı’na duyulan bu ilgi ve geniş literatürün aksine incelenmeyeni gözlerden uzak kalan konu savaşın havacılık boyutu oldu. Çanakkale Savaşı hava faaliyetlerini incelen çalışmalar bir elin parmaklarını geçmedi ve ne yazık ki konuya Türk perspektif ve Türk kaynaklarından bakmaktan ileriye gidemedi. Bilinenin aksime Çanakkale Savaşı yoğun bir hava harekâtına sahne oldu. Türk havacılarının Birinci Dünya Savaşı sırasında görev aldığı ilk cephe Çanakkale Cephesi olurken, ilk operatif hava birliği olan 1. Tayyare Bölüğü, Çanakkale Cephesi’nde kuruldu. İtilaf Devletleri de Çanakkale’de büyük denebilecek bir hava gücü bulundurdu. 18 Mart 1915’de İtilaf Donanmasının Çanakkale Boğazı’nı geçmemesi üzerine, çatışmalar müşterek bir harekâta evrilirken, bölgedeki İtilaf hava güce de sayı olarak arttırıldı. Harp sahasına gelen ilk İtilaf hava gücünü barındıran Ark Royal uçak gemisine uçak takviyesi yapılırken, İngiliz Donanma Hava Servisine bağlı 3. Filo’da gölgede konuşlandırıldı. Bu hava gücü daha sonra Fransız deniz uçakları ile takviye edildi. İngiliz havacılar 25 Nisan 1915 çıkartmasında kan denizinin üzerinde uçtuklarını ifade ettiler. Yüksekten ve geniş bakış açısından yaşanan kıyafetin canlı tanıkları oldular. Bu çalışmada 25 Nisan çıkartması öncesinde İtilaf hava gücünün arttırılmasına yönelik çalışmalara ve çıkartma günü İtilaf hava gücünün faaliyetlerine odaklanacaktır. Konu İngiliz ve Türk arşiv kaynakları ve dönemin şahitlerinin anıları ile karşılaştırmalı incelenerek, İtilaf hava gücünün çıkartma anındaki etkinliği ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Keywords: