Abstract:

Edebiyat, insanın duygu ve düşüncelerini kelimeler aracılığı ile ifade ettiği güzel sanat dallarından biridir. Sanatçı kendi üslup ve mizaç süzgecinden geçirdiği duygu ve düşüncelerini kelimelere döktüğünde edebî eser ortaya çıkar. Edebî eserde günlük dilin farklılaşarak estetik bir yapıya büründüğü ve edebî bir form kazandığı görülür. Bilhassa şiirde kullanılan dil kelimelerin imge, imaj, metafor ve mazmun gibi sanatsal söyleyişlerle okuyana başka âlemlerin kapılarını aralarken hem okurun hem de şairinin his ve duygu dünyasının tercümanı olur. Şairin his ve hayal dünyasının ortaya çıkarılabilmesi için onun şiirlerindeki sanatsal söyleyiş ve ifadelerin incelenmesi gerekir. Böylece şiir ve şair daha iyi anlaşılmış olur. Bu bağlamda Türk şiirinde önemli bir yere sahip olan Edebiyât-ı Cedîde şairlerinden Tevfik Fikret'in şiirleri melalin ifade edilişi açısından incelenmiştir. Edebiyât-ı Cedîde duyarlılığı ile yazdığı şiirlerindeki melâl duygusu mizaç, sanat anlayışı ve üslup üçgeninde şekillenerek ifadesini bulur. Şair bu duyguyu sadece melâl kelimesi ile değil yakın anlamlı benzer kelime ve kelime gruplarıyla dile getirmiştir. Bugün bunlar arasındaki nüansların çoğunun unutulması sebebiyle anlamsal bir kısırlaşmaya gidildiği fark edilen dilimizde bir duygunun bu kadar farklı kelime ve kelime grubuyla ifadesi şairin o duyguyu ne kadar derin yaşadığını, bunu eserlerine ne kadar yoğun bir şekilde yansıttığını göstermesi ve Tevfik Fikret'in kelime, anlam ve imaj dünyasının zenginliğini ortaya çıkarması açısından önem arz eder. Bu çalışmada Tevfik Fikret'in duygu dünyası melâl, hüsran, iktirab, melâl, matem, meyus, nevmid, teessür ve yeis gibi kelime ve kelime grupları çerçevesinde sınırlandırılarak ele alınmıştır. Böylece şairin duygu dünyası ve bu duyguyu şiirlerine nasıl yansıttığı tespit edilmek istenmiştir. Tevfik Fikret'in anlam, imge ve çağrışım dünyası bu duygu üzerinden ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Keywords: