Özet:

Bu çalışmanın amacı, tarih eğitimi ve dil ilişkisini, tarih eğitiminde kullanılan tarihsel dilin niteliklerini öğretmenlerin kullandığı tarihsel dil boyutuyla inceleyerek tarih derslerinde öğretmenlerin kullandığı tarihsel dilin niteliklerini farklı yönleriyle ortaya koyabilmektir. Bir başka deyişle, tarihsel dil tarihin öğreniminde, öğretiminde ki yeri ve önemini belirlemektir. Tarihsel dil içerisinde kelimeler kullanıldıkları bağlama ve duruma göre değişik göndermelere sahip olabilirler ve “ hem dinleyicinin hem de konuşmacının bu kelimelerle karşılaştıkları durumlara göre değişebilir. Dahası, iletişim sadece bireysel sembollerin (kelimelerin) kullanımını içermez, ayrıca sembolik örüntülerin (kelime grubu, cümleler) tüm yapısını içerirler. Bu daha büyük gruplar, ayrı ayrı kelimelerin kendilerinin olduğu gibi aynı detaylı ilişkilere (gönderme alanları ile ilgili) sahiptir. İletişimin genel probleminin bir bölümü şu gerçekten doğmaktadır. Kelimeler, kelime grupları, cümlecikler, cümleler konuşmacı için belirli gönderme veya gönderme alanlarına sahip sembollerdir, fakat gönderme veya gönderme alanlarının dinleyiciye aktarılacağının garantisi yoktur. Bütün bunların yanı sıra aynı zamanda öğretmenlerin kullanmakta oldukları tarihsel dilin nasıl incelenmesi gerektiği veya incelenebileceği hususunda tarih eğitimi alanında özgün bir model ortaya çıkartabilmektir. Bu çalışmada tarih öğretmenlerinin tarihsel dil kullanımlarının incelenmesi betimsel araştırma modelinde yapılmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında literatür taraması, gözlem çalışması ve görüşme teknikleri uygulanmıştır. Bu veri toplama teknikleri neticesinde elde edilen veriler nicel ve nitel veriler olmak üzere tasnif edilmiştir. Nicel verilerin analizinde SPSS 16.0 programı kullanılırken, nitel veriler içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Araştırmanın tarih öğretmenlerinin tarihsel dil kullanımlarını tespit edebilmek için dört farklı okul ve bu okulda görev yapan dokuz farklı öğretmen örneklem olarak alınmıştır. Çankırı Anadolu Lisesi, Anadolu Öğretmen Lisesi, Anadolu Ticaret Meslek Lisesi ve Anadolu Teknik Lisesinde görev yapmakta olan dokuz tarih öğretmeni ile gözlem çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma hem gözlem formları hem de ses kayıt cihazları yardımı ile kayıt altına alınmıştır. Öğretmenlerin sınıf içerisinde tarihsel dil kullanımlarına ait veriler bu gözlem çalışmasının sonucunda elde edilmiştir. Ayrıca öğretmenlerle görüşmeler yapılmış ve bu görüşmelerde kayıt altına alınmıştır. Tarih öğretmenlerinin tarihsel dil kullanımını belirleyen unsurların neler olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonunda tarih öğretmenlerinin tarihsel dil kullanımında mesleki tecrübe,yetişmiş olduğu çevre, okul türü gibi faktörlerin etkili olduğu görülmüştür. Tarih öğretmenlerinin tarihsel dil kullanımında etkili olan bu ve benzeri faktörlerin yanı sıra öğretmenlerin sınıf içerisinde kendilerine özgü ve öğrencilerin tarihi konuyu anlamalarını kolaylaştıran ve dersi daha eğlenceli hale getiren başka bir dil kullandıkları tespit edilmiştir. Tarih öğretmenleri kendilerine özgü bu dili espri, atasözü, deyim, analoji, şarkı sözü ve film gibi unsurlar yardımı ile inşa etmiştir. Bu durum tarih öğretmenlerinin tarihsel dil kullanımlarının tarihçi ve tarih ders kitaplarının dilinden farklı bir niteliğe sahip olduğunu göstermiştir

Anahtar Kelimeler: