Özet:

Bu makale, Osmanlı döneminde Bolu’nun köklü tarihe sahip ilçelerinden biri olan Mudurnu’dan yetişmiş Arap dilcileri, edebiyatçıları ve onların Arap dili sahasında kaleme aldıkları eserler hakkındadır. Makalede özellikle Mudurnulu dilcilerin konu edilmesinin nedeni –Sükûnî Mehmed Efendi dışında- bu âlimlerin alanla ilgili ortaya koydukları eserlerin henüz akademik bir incelemeye tabi tutulmamış olmasıdır. Nitekim bu âlimlerin hayatları hakkında kaynaklarda verilen bilgiler de son derece kısıtlıdır ve eserleri tek nüshalarına ulaşılabilen yazmalardan oluşmaktadır. Diğer yandan bahsi geçen ulemanın Bolu’nun diğer ilçelerinden ziyade Mudurnu’dan yetişmiş olmaları da dikkat çekicidir. Bu nedenle çalışmanın birinci bölümü Mudurnu’nun kısa tarihi ve Osmanlı dönemindeki konumuna tahsis edilerek Mudurnu’daki ilmî hareketliliğin nedenleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca arşiv belgeleri incelenerek Mudurnu’da faaliyet gösteren Osmanlı dönemi medreselerine dair bilgiler bu bölümde aktarılmış, böylece mıntıka hakkında yapılacak araştırmalara katkı sunulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise Mudurnulu âlimlerin kaleme aldıkları eserler Arap dili açısından incelenmiş, kaynakları tespit edilmiş ve alana katkıları üzerinde durulmuştur. Yine bu kısımda mezkûr dilcilerin hayatlarına dair elde edilen bilgilere yer verilmiştir. Bu özelliklerine istinaden çalışmanın var olanı gündeme getirmeye yönelik nitel bir analiz, diğer yandan da mahdut bir coğrafyaya hasredilmiş bir bibliyografya hüviyeti taşıdığını söylemek mümkündür. Bahsi geçen içerik doğrultusunda gerçekleştirilen çalışma neticesinde Mudurnu’nun nahiv, Arap edebiyatı ve furûk ilmine dair kıymetli eserler veren Ramazan Mehmed, Şeyh Muhammed b. Mustafa ve İsmâil en-Nâsıh Efendiler gibi dilciler yetiştirdiği tespit edilmiştir. Ayrıca bu durumun Mudurnu’nun Osmanlı topraklarına erken bir tarihte katılması ve coğrafî konumuyla ilgili olabileceği düşüncesine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: