Citation Number
1
Views
20
ÖzTürk-İslam dünyası tarihinde bir taraftan emperyalizmin zulmü, diğer taraftan millî uyanış hareketi vedüşüncelerinin ortaya çıkış dönemi olan 19. yüzyıl ve 20. yüzyılın başlarında Türkistan’da edebiyatınhem klasik hem de yeni gelenekleri devam etmekteydi. Eski devirlere nazaran çok verimli olmasa dadini-tasavvufi edebiyat kısmen idame etmekte, ancak son süreçlerini yaşamaktaydı. Zira Türkistanhalkları edebiyatında “Hikmet” adlı dinî-tasavvufi ekolün kurucusu olarak anılan “Pîr-i Türkistan”Hoca Ahmed Yesevi ve onun kurduğu ilk Türk tarikatı olan “Yesevilik”, Orta Asya Türklerinin sosyalve manevi hayatını asırlardır geniş bir şekilde etkilemiştir. Bu etkinin neticesinde Türk dünyasındaAhmed Yesevi’nin fikir ve görüşleri yayılmıştır. Nitekim Süleyman Hakîm Ata, Kul Ubeydî, KulUmurî, Nimetullah, Miskin Kasım, Halis gibi birçok Yesevi takipçisi manzumeleriyle “Hikmet”geleneğini geliştirmişlerdir. Diğer taraftan ise Sufi Muhammed Danışmend, Hüsameddin Sığnâkî,Mevlâna Koylaki, Hoca İshak Ata, Übeydi, Hudaydâd-ı Veli, Hazinî, Âlim Şeyh, MuhammedHüseyin Buhârî, Zinde Ali, Molla Hudaydâd gibi farklı zaman ve mekânlarda yaşayan birçokmutasavvıf yazar ilmî, tarihî, edebî ve tasavvufi eserleriyle Yesevilik edebiyatını oluşturmuşlardır.19.yüzyıldaki dinî-maarifi edebiyata göz attığımızda bu geleneği devam ettiren, Yesevi şiirlerindenilham alarak eser veren Hudaydâd, Nizami-Hokandi, Hazini-Hokandi, Kul Nadirî gibi onlarcaarif şairi görebiliriz. Yazıda, Hoca Ahmed Yesevi fikir ve görüşlerinden etkilenen Azim Hâceİşan, Meczub Nemenganî, Molla Yoldaş Hilvetî gibi marifetçi şairlerin hayatı ve eserlerine kısacadeğinilecek, dönem ve edebiyatın bakış açısıyla değerlendirilecektir.Anahtar kelimeler: Azim Hâce, Meczub, Hilvetî, Edebiyat, Tasavvuf, Hikmet.
In the history of the Turkish-Islamic world, on the one hand, the persecution of imperialism, on the other hand, the period of emergence of the national awakening movement, in the early 19th and 20th centuries in Turkistan, both the classical and the new traditions of literature continued. If Nazaran was not very productive to the ancient times, the dadini-tasavvufi literature was partly exhausting, but it was living its last processes. Zira Turkistan people in literature called "Hikmet" as the founder of the religious-tasavvufi ekol "Pir-i Turkistan"Hoca Ahmed Yesevi and his first Turkish tarikat, "Yesevilik", have widely influenced the social and spiritual life of the Central Asian Turks for centuries. As a result of this event, Ahmed Yesevi’s ideas and opinions spread into the Turkish world. Thus, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, the people of Sulaiman, and the people of Sulaiman. In the words of the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him), the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him), the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him), the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him), the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him), the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him), the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him), the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him), the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him), the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) and the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him). In the text, Hoca Ahmed Yesevi's ideas and opinions are influenced by Azim HâceIşan, Meczub Nemenganî, Molla Partner Hilvetî will be shortened to the life and works of the great poets, and will be evaluated from the point of view of the period and literature.
Field : Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Journal Type : Uluslararası
Article Detail 
Citation Owners
Similar Articles
Journal Information
Listen Paper
Print This Page
Share
Mendeley
