Abstract:

Türkiye’de kentsel dönüşüm çalışmaları yeni değildir. 1990 yılında Ankara’da uygulanmaya başlanan “Gecekondudan Çağdaş Konuta Projesi” (GEÇAK) Türkiye’de gerçekleştirilmiş olan ilk kentsel dönüşüm projesidir. Bu proje ile gecekondu haksahipleri çağdaş birer konuta sahip olmuştur. Gecekondu hak sahipliği, yasal arazi sahipliğinden farklıdır. Yasalara aykırı olarak devlet arazisi üzerine inşa edilen, daha sonra devlet tarafından Kanunla hak verilerek “mülk sahipliği” haline gelen bir “sahiplik”tir. Çalışmanın amacı, gecekondu haksahiplerinin halen Proje alanında yaşayıp yaşamadıklarını tespit etmektir. Çalışmada, Çankaya Belediyesi, Tapu Kadastro Müdürlüğü ve Proje alanında yapılan anket çalışmasından elde edilen 1990 ve 2012 yılına ait veriler kullanılmaktadır. Çalışmanın sonucunda, 1990-2012 döneminde gecekondu sahibine verilen konutların hala ilk maliklerine ait olup olmadığı tapuda kayıtlı bilgilerden tespit edilerek, halen proje alanında yaşayan gecekondu sahiplerinin anketlere verdiği yanıtlar üzerinden yaşadıkları mekana olan aitlik duyguları ölçülmektedir. Sonuç için Tapu Müdürlüğünden alınan bilgiler ile yapılan anket sonuçları birlikte değerlendirilmektedir. 1990 yılında Proje alanında 244 gecekondu haksahibi yaşamaktadır. 2012 yılında elde edilen verilere göre; 244 adet gecekondu hak sahibinin %80’inin, elde ettikleri konutu satarak şehrin farklı bir bölgesinden 2 hatta 3 konut sahibi oldukları, diğer %20 bölümü ise, proje alanında yaşadıkları ya da konutunu kiraya verdikleri tespit edilmiştir. Konutun kiraya verilmesinin ilk nedeni ekonomiktir. İkinci nedeni ise, yeni gelenler ile sosyal uyumsuzluk yaşanmasıdır. Çalışmanın sonucunda iki tespit yapılmıştır. Birincisi; gerçek hak sahipleri, sosyal veya ekonomik sebeplerle alışkın oldukları yaşam alanlarından uzaklaşmışlardır. İkincisi ise Gecekondu sahipleri bir alanın gerçek sahipleri olmadıklarından, o alana yerleşme amaçları barınma ve ekonomik sebeplere dayanmaktadır. Bu nedenle, Proje kapsamında yaşayanların ilk yerleşme alanlarına aidiyetlerinden söz edilemeyeceği, yerleşme ve taşınmanın sebebinin genellikle ekonomik temelli olduğu söylenebilir.

Keywords: