Özet:

Bu araştırma, İlkokul Hayat Bilgisi ders kitaplarının dilsel ve görsel anlatımlarında yaşlı karakterlerin yer alma durumunun belirlenmesi amacıyla planlanmıştır. Bu amaçla araştırmada ders kitaplarının ünite, bölüm ya da sayfalarında yer alan anlatımlarında yaşlı karakterlerin rolleri, sosyal yaşam etkinlikleri, sağlıklı ya da aktif olma gibi özelliklerinin yansıma düzeyi ve biçimi incelenmiştir. Araştırmanın verileri, Milli Eğitim Bakanlığı’nın 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Giresun iline gönderdiği 1., 2. ve 3. sınıfta okutulan/kullanılan İlkokul Hayat Bilgisi ders kitaplarından elde edilmiştir. Araştırma nitel ve nicel verilerin kullanıldığı bir çalışma olup veriler doküman inceleme yoluyla elde edilmiş ve içerik analizi yapılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre yaşlı karakterlere en fazla yer verilen ünitenin “Evimizde Hayat” ünitesi olduğu ve erkek karakterlerin kadın karakterlerden daha fazla yer verildiği belirlenmiştir. Bununla birlikte ders kitabında yaşlı bireyler daha çok geniş aile tasviri içerisinde tüm aile üyeleri ile gösterildiği saptanmıştır. “Hayat Bilgisi” ders kitaplarındaki yaşlı karakterlerin daha çok sağlıksız, bakıma muhtaç ve çoğunlukla pasif bireyler olarak ifade edildiği dikkat çekmiştir. Yaşlı bireylerin fiziksel özellikleri ise beyaz/gri saç, kırışık/sarkık yüz, gözlüklü, bıyıklı/sakallı, bastonlu ve kambur gibi fiziksel kalıp yargılara göre gösterildiği tespit edilmiştir. Ders kitaplarında yaşlılara verilen rollerin önemsiz, sağlıksız ve başkalarına bağımlı olarak sunulmasının yaşlılık ile ilgili olumsuz yaklaşımları destekleyebileceği düşünülmektedir. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde, yaş ayrımcılığı ders kitaplarında açık ya da örtülü şekillerde yer almakta ve çocuklar ders kitaplarından yaşlanmanın olumsuz bir süreç olduğunu öğrenmektedir. Bu bağlamda ders kitaplarında yaşlı bireylere, hayatın tüm alanlarında önemli ve aktif rollerin verilmesi yaşlanma ve yaşlılığa karşı olumlu yaklaşımlar geliştirebilir.

Anahtar Kelimeler: