Özet:

Modern yaşamın getirdiği şehirleşmenin bir sonucu olan hava kirliliği, yerel ve bölgesel olduğu kadar küresel ölçekte de etki alanına sahiptir. Hava kirliliğinin insan sağlığına önemli etkileri olması sebebiyle, hava kalitesi konusuna tüm dünyada büyük önem verilmektedir. Türkiye’nin başkenti Ankara’da hava kirliliği yıllardır birçok çalışmanın konusu olmuştur. Bu çalışmada, farklı beşeri ve coğrafi özelliklere ait beş istasyon (Keçiören, Sıhhiye, Cebeci, Dikmen, Sincan) seçilmiştir. 1 Ocak-31 Aralık 2017 tarihleri arasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan günlük 6 saat aralıklı veriler baz alınmıştır. Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği hava kalitesi kriterlerine göre seçilmiş olan hava kirliliği parametrelerinden Partikül Madde 10 (PM10), SO2, NO2, CO, O3 bağımlı değişkenler olarak alınırken, iklim elemanları sıcaklık, rüzgâr hızı, rüzgâr yönü, bağıl nem ve basınç ölçümlerinin her biri de bağımsız değişken olarak alınmıştır. Bu değişkenler Kantil regresyon analizi yöntemiyle R programı kullanılarak analiz edilmiştir. Kantil regresyon analizi, alt kantil değerlerinde halk sağlığını daha az etkileyen ve üst kantil değerlerinde aşırı kirlilik gösteren değerleri inceleyebilmek açısından oldukça kullanışlı bir yöntemdir. Bu çalışmada hava kirliliği parametrelerinin QR=0.25, QR=0.50 ve QR=0.75 için kantil regresyon denklemleri hesaplanmıştır. Bu denklemler arasındanuygun modelin seçimi aşamasında Akaike Bilgi Kriterinden (AIC) yararlanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda sıcaklığın SO2, NO2, O3, CO hava kirliliği parametreleri üzerinde anlamlı etkisi olduğu tespit edilmiştir. Rüzgâr yönünün PM10, CO, O3 değerleri üzerinde, nemin ise O3, CO hava kirliliği parametreleri üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu bulunmuştur. Ayrıca basıncın da hava kirliliği parametrelerinden PM10 ve SO2 değerleri üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu belirlenmiştir. Her bir istasyonun farklı hava kirliliği parametrelerini ve iklim elemanlarını ölçmesinin sonucu olarak kantil regresyon denklemlerinde anlamlı çıkan parametrelerin, istasyonların bulunduğu çevrenin beşeri ve coğrafi özelliklerinden kaynaklandığı söylenebilmektedir.

Anahtar Kelimeler: