Özet:

Bu makalede Kur’an’da, İslam’ın mukaddes ayı olarak geçen Ramazan ayı ve bu aya özgü itikâf ve oruç ibadetinin İslam öncesi cahiliye Araplarındaki kökleri ve görüngüleri araştırılmıştır. Bu bağlamda Kur’an’a yansıyan Ramazan ayı tasavvurunun, itikâf ve oruç ritüellerinin ibdâ’ ve îcât mahiyetinde sil baştan hususlar olup olmadığı problemi sorgulanmıştır. Benzer şekilde geleneğimizde bu tür İslamî formların Arap adetlerine dayandırılması, cahiliyede var olup da Kur’an’a yansımış her şeyi İbrahim ve İsmail’e irca eden malum Arap ananesinin bir ürünü mü yoksa gerçekten vahyin (Kur’an’ın) mutabakâtun li’l-vâki’ yani vakıaya mutabık ve muvafık hükümler bina etmesinin bir uzantısı mı olduğu hipotezi, bu konu çerçevesinde irdelenmeye çalışılmıştır. Klasik kaynaklardan cahiliyeye ilişkin verileri elde etme, bu verilerin analizlerini yaparak bir senteze varma şeklinde takip edilen yöntem netice- sinde, Kur’an’da kutsiyeti abartılı bir dil dizgesi ile ifade edilen Ramazan ayı ve bu aya ilişkin tasavvurları, bu ayda yapılan tefek- kür, birr (iyilik) itikâf, züht, ibadet ve diğer nevilerini de kapsayan oruç menâsikinin cahiliye Araplarınca maruf ve meşhur olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: