Özet:

Lübnan doğumlu Corcî Zeydân (1861-1914) gazeteci, tarihçi ve edebiyatçıdır. Her biri İslam tarihindeki meşhur bir olayı veya bir şahsiyeti konu edinen 22 tarihi roman yazan Zeydân’ınönemli romanı Selahaddin Eyyubi adlı tarihi romanıdır. Tarihi gerçeklerin çarpıtılması, olayların akışından saptırılması ya da tarihi şahsiyetlerin değersizleştirilmesi romanda sık rastlanılan bir durumdur. Ona göre tarihi roman, tarihi olduğu gibi aktaran bir belgesel olmak zorunda değildir. Roman yazarı tarihten esinlenebilir, kahramanlarını tarihten seçebilir ancak kahramanlarına istediği rolü yükleme hakkına sahiptir. Bu bakış açısıyla onun tarihi romanları klasik tarihi roman anlayışının aksine, Batı’da ortaya çıkan yeni nesil tarihi roman formuna uygun düşmektedir. Romanlar teknik açıdan başarılı olsalar da hayalin gerçeğe baskın olması, tarihi olayların saptırılması, farklı yüzyıllarda yaşamış kişilerin aynı romanda bir araya getirilmesi, romanların başkarakterlerinin sönük, buna karşın önemsiz rollerdeki karakterlerin baskın olması,ciddi konuların işlendiği romanların bile bir aşk romanına dönüştürülmesi, aşk ve kadın temalarının okuyucuyu romana çekmek ve romanda sürekliliği sağlamak için bir araç olarak kullanılması, romanlarda kopukluk ve tesadüflerin çokluğu gibi nedenlerle tarihi roman kapsamında değerlendirmek mümkün değildir. Corcî Zeydân’ın romanlarını, İslam tarihi romanları olarak nitelemek de mümkün değildir. Romanlarda konular İslam tarihinden alınsa da tarihe mal olmuş Hz. Ali gibi, Selahaddin Eyyubi gibi İslam kahramanları, Hıristiyan din adamlarının gölgesinde kalmıştır. Zeydân, İslam’a batılı düşünürler penceresinden bakmış ve edebî türler aracılığıyla kültürel bir uyanış sağlamak için Batı kültürünü Araplara aktarmayı amaçlamıştır. İslam tarihi kahramanlarının romanını yazarken dini değer, düşünce ve ritüelleri görmezden gelerek İslam’a bakışı ve değerlendirmelerinde yanlışlara düşmüştür. Tarihe damga vuran büyük İslâmî şahsiyetlerin isimlerini romanlarına ad olarak seçmesine rağmen onlara romanlarında ikinci dereceden bile daha az yer vermiştir.

Anahtar Kelimeler: