Özet:

Bu çalışmada Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Dicle Bölümü’nde yer alan Siirt ilinde nüfusun ve yerleşmelerin yükselti kademelerine göre nasıl bir dağılış gösterdiği incelenmiştir. Siirt ili topoğrafya özellikleri bakımından kısa mesafelerde büyük farklılıklar göstermektedir. Siirt ilinin yerleşme ve nüfus özelliklerine bakıldığında topoğrafik yapıya uygun bir çeşitliliğe sahip olduğu ve nüfusun oldukça dengesiz bir şekilde dağılış gösterdiği anlaşılmıştır. Cumhuriyet döneminden günümüze kadar Siirt ilinde nüfus artışı değişkenlik göstermiş olup, nüfusun bazen belirgin bir şekilde arttığı bazen de keskin düşüşler yaşadığı gözlemlenmiştir. Bu durumun en önemli sebepleri arasında yerleşmelerin yapısal özelliklerinin farklılaşması, göçler ve ilin idari taksimatında meydana gelen değişimler yer almaktadır. Bu çalışmada Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TUİK) 2021 yılına ait nüfus verileri ışığında yerleşmelerin yükselti basamaklarına göre nasıl bir dağılış gösterdiği ele alınıp sınıflandırılmıştır. Elde edilen veriler neticesinde Siirt ilinde yerleşmelerin genellikle yükseltinin az olduğu sahalarda yoğunlaştığı anlaşılmıştır. Ayrıca sahada hem yerleşme sayısı hem de nüfus miktarı bakımından 410 ila 1250 metre yükselti basamakları arasında bir kümelenme gözlenmiştir. Öte yandan Siirt ilinde 2000 metrenin üstündeki alanlarda yerleşme sayısı ve nüfus miktarında kayda değer bir düşüş görülmektedir. Bunun yanında sahada bazı yerleşimlerin, coğrafi koşulların oluşturduğu dezavantaja rağmen engebeli ve yüksek kesimlerde konumlandığı sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak Siirt ilinde nüfus ve yerleşme bakımından farklılıkların oluşmasında iklim, topoğrafya, ziraat ve hayvancılık faaliyetlerinin oldukça etkili olduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: