Abstract:

Andre Gunder Frank, Yeniden Doğu: Asya Çağında Küresel Ekonomi (“ReOrient: Global Economy in the Asian Age”) başlıklı çalışmasında, onlarca yıldır tarihyazımında ve sosyal bilimlerde hâkim olan Avrupa-merkezci (“Eurocentric”) paradigmaya karşı, “küresel tarih” perspektifi içerisinden bir eleştiri geliştirir. Frank, Avrupa deneyimine odaklanan beşeri ve sosyal bilimler geleneği karşısında, dünyanın tüm bölgelerine eş zamanlı olarak bakan yatay olarak bütünleştirilmiş bir tarih anlayışı geliştirmeyi önerir. Örneğin, hâkim iktisat tarihi perspektifleri, 15.yüzyıldan itibaren Avrupa’da ilksel sermaye birikimi, coğrafi keşifler vb. süreçler üzerinden kapitalizmin yükselişine odaklanırken, aynı dönemde dünyanın diğer bölgelerinde yaşanan iktisadi gelişmeleri ihmal ederler. Buna karşı, Frank, tarihsel merceğini “bölgesel” ölçekten “küresel” ölçeğe kaydırarak, “yatay olarak bütünleştirilmiş bir makrotarih” anlatısı inşa etmenin gereğini savunur (Denemark 2009, 236). Zira Frank’a göre, en azından 16.yüzyıla ve hatta 18.yüzyıla kadar, özellikle ticari ağların yoğunluğu, ticaret akışı ve hacmi göz önüne alındığında, Avrupa ülkeleri yerine (Doğu) Asya ülkeleri dünyanın ekonomik merkez üssü konumundadır.

Keywords: