Abstract:

Bir kültür hazinesi olan Divanü Lûgati’t-Türk (DLT), bir yandan XI. asırda söz varlığının genişliğini ve çeşitliliğini gözler önüne sermekte, bir yandan da o dönemde insan ve toplum yaşamıyla, maddî ve manevî kültürümüzle ilgili, ilgi çekici kayıtlar ortaya koymaktadır. Bu bakımdan zamanımızdan yaklaşık bin yıl önce yazılan DLT, Türkçenin ilk sözlüğü olmaktan öte pek çok araştırmacının teslim ettiği üzere tarihi ve kültürel başvuru kaynaklarımızın da ilklerindendir. Toplumların yaşam biçimleri, dünyayı algılayışları o toplumun dilinde de kendini gösterir. DLT, yaklaşık bir asırdır Türklük biliminin başlıca araştırma konularından biri olmuştur. Bu eser, edebiyat bakımından önemli olduğu kadar kültür özelliklerini yansıtması bakımından da değerlidir. Türk kültürü, tarih içinde birçok kültürü etkilemiş ve birçok kültürden de etkilenmiştir. Göçebelikten yerleşik hayata geçen Türklerin yaşam şekillerindeki değişiklik kültürlerine de yansımıştır. Eski Türk sosyal yaşantısı, Türklerin eski dönemlerinin sosyal, siyasi, ekonomik ve çevresel şartlarıyla iç içe gelişmiş, bütün bu unsurlar birbirlerini etkileyip şekillendirmişlerdir. Tabii ki bunun sebebi, yukarıda da belirttiğimiz gibi Türklerin girdikleri kültür çevreleriyle, dinlerin tesiri yüzündendir. DLT, her alanda olduğu gibi, içki, kumar ve zina açısından da önemli bilgiler içermektedir. Bu makalede başlıkta geçen üç konu ele alınacaktır. Bu sebeple makalede, DLT’de yer alan sözcüklerin içinden seçilmiş içki içmek, kumar oynamak ve zinaya dair sözcükler ve bunların açıklamaları anılan çerçevede incelenecektir.

Keywords: