Özet:

Kanatlılarda maternal (dişi ebeveyn) etkilerin kaynağı yumurta sarısı olup, sarı gelişimi boyunca antioksidanlar yumurtlayan dişi ebeveynin plazmasından sarıya aktarılır. Bu nedenle, dişi ebeveynin antioksidan sistemi, yumurta sarısının antioksidan düzeyini etkiler. Kanatlılarda antioksidanlar organizmada sentezlenmediğinden yem aracılığı ile vücuda alınırlar. Nitekim, dişi ebeveynin tükettiği yem ve yem komponentleri, sarı antioksidan düzeyini ve embriyo dokularındaki antioksidan/pro-oksidan dengeyi etkilemektedir. Sarıdaki maternal kökenli antioksidanlar yağda çözünen (vit-A, vit-E ve karotenoidler) ile sarının protein granüllerinde oluşan fosvitindir. Maternal antioksidanlar, oksidatif stresin önlenmesi ve embriyo gelişimi üzerinde temel role sahiptirler. Yumurta sarısı, embriyonun normal gelişimini sağlamak ve enerji ihtiyacını karşılamak için yüksek düzeyde yağ ve doymamış yağ asitleri (PUFA) içerir. Sarıdaki yüksek yağ ve PUFA düzeyleri lipid peroksidasyona (LPO) yol açarak embriyo dokularına zarar verebilir. Dolayısıyla, embriyoyu LPO’dan korumak için, embriyo dokularında etkili antioksidanların bulunması gerekir. Embriyo gelişiminin 19. gününde embriyo dokularında PUFA, LPO ve oksijen kullanımı arttığından, dokularda doğal antioksidan depoları embriyoyu korumak için yeterli düzeyde olmayıp, bu dönem embriyo için risklidir. Çıkışta civcivin immun sistemi fonksiyonel olmadığından, maternal antioksidanlar immun sistem etkinliği üzerindeki serbest radikallerin zararlı etkilerini azaltma açısından da oldukça önemlidir. Ayrıca, maternal antioksidanlar çıkıştan sonra civcivi reaktif oksijen türlerine (ROS) karşı korur. Bu derlemenin amacı, kanatlılarda yumurta sarısındaki maternal antioksidanlar ile bunların embriyo gelişimi açısından önemini irdelemektir.

Anahtar Kelimeler: