Özet:

ÖZET Antep fıstığının ekonomik analizini kapsayan bu çalışmanın birinci bölümünde Gaziantep yöresinde üretilen başlıca tarımsal ürünlerin verim, fiyat, gayrı safi hasılalarında yıldan yıla. görülen dalgalanmalardan ileri geien belirsizlik durumu, orijinal ve,rilerden ve bu serilerin trenden sapmalarından (sistentatik bileşenlerinden arınmış, geriye sadece testUiiifi dalgalanmalar kalmıştır) hesaplanan değişkenlik katsayıları ile öl· çülmüŞtür. Buna göre: a) Antep fıstığı en yüksek verim belirsizliği göstermekte olup, diğer ürünlerin verimlerinde de yıldan yıla şiddetli dalgalanmalar görülmektedir. b) Ürün fiyatlarında yıldan yıla şiddetli dalgalanmalar görülmekle beraber, tesadUfi değişkenlik katsayılarının bütün ürünlerde orijinal fiyatlardan hesaplanan' değişkenlik katsayılarına göre düşük olduğu görülmüştür. Bu ise fiyattaki dalgalanmalarda tesadüfi dalgalanmaların büyük bir yer tutmadığ~nı izah etmektedir. c) Gayrı safi hasıla belirsizliğini meydana getiren verim ve fiyat değişmelerinin aynı yönde oluşlat!, ürünlerden elde edlten gelirlerde şiddetli dalgalanmalara sebep olmuştur. Gelirde görüıen değişmeler bütün ürünlerde şiddetli olmakla beraber yine Antep fıstığında en yüksektir.Ikinci bölümde etüd edilen· işletmelerde saf hasıla 4,779.80 TL. ile 143,385,30 TL. arasında değişmekte olup, elde edilen saf hasıla ilk iki grupta aktif sermayenin faizini karşılamadığından işletmelerin yıllık faaliyetleri zararla, son iki grupta aktif sermayenin faizini karşıladığından yıllık faaliyetleri karla neti-çe1enmiştir. Işletmelerde nüfus başına düşen tarımsal gelir, 1,895,15 TL. (l. grup) - 13,185.18 TL. (lV. grup) arasında değişmekte olup, işletmeler ortalamasında, 1,895.75 TL. dır. Bu miktarlar l. 'grup ve II. grup işletmeler haricinde diğer iki grup işletmeleriçin Türkiye Standartlarınagöre sahibine normal bir hayat standardı sağlamaktadır. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise Antep fıstığının üretim miktarları ile üretim faletörleri arasındaki ilişkiler CobbDouglas tipi fonksiyonel analizle işletme seviyesinde, dönüm başına, işletme büyüklüklerine göre üç kısımda incelenmiş ve denklemlere dayanılarak ekonomik yorumlar yapılmıştır. Hesaplanan denklemlerde çoklu determinasyon katsayılarının yüksek çıkması (genellikle 0.95 bulunmuştur) üretim miktlı1'- . la1'inı etkileyen faktörlerin büyük ölçüde denkleme dahil edilen değişkenler tarafından izah edildiğini göstenn.ektedir. Yapılan çalışmada arazi kıymeti ve· ağaç adedi değişke~leri üretimi etkileyen en önemli faktörler olarak bulunmuŞtur. Her denklemde iş gücünü ifade eden faktörlerden en az bir tanesi anlamlı çıkmıştır. Sermaye faktörleri işletmelerde a.nzi olarak kullanıldığından bazı denklemlerde önemli çıkmamıştır. Mamafih ilaç, alet-makina 've bilhassa gübre faktörünün marjinal verimleri denklemlerde yüksek çıkmıştır. AN-ECONOMICANALYSİS OF PISTACIO-NUT IN GAZİANTEP The data used in this study whıch covers the ecol).omical analysis of Antep nut (pıstacıa nut), are obtained from the following sources: a) The gucstıon~erstaken from 100 farms selected in random m 1972., b) From the State Statis' tical institude Çlnd Gaziantep Teknik Ziraat Müdürlüğü. in the first part of this study, uncertainty .sıtuation which based on year to year fluctuations in praduction, pike; and gross mcome of the major agncultural crops grown around the Gaziantep area, ıs analysed 'Wlth the varıabiUty constans cakulated from the orijinal deta and the variations fr:om the trend of these data findings -as explained below. a) Antep nut showed the highest production uncertainty and alsa -extrem fluctuations was observed in the production of other crops from year to year. b) Altough the sharp fluctuatiol). s accured in crop prices, it was seen that the coofficients of variatinos (randam· movements) were lower than the constant cooficients of variations cakula· ted from the oriji~~l prices for all crops. This shows that random fluctuations do not greatly effect the fluctlla tions: c) Both, productuon and price variations which create uncertaiİıy of gross income are in the same directlon. These two parallel forces; the variations in productidn and the variations in price could be the major causes for sharp fluctuations in- the gross agncultural income ob~ained..Altough income variations, are high for all crops, but highest income variations is s~en m Antep nut. in the second part of this study ıt has been found that the net an-· nual income of all· the farnıs investigated, .ranged from 4,799.80 TL. to 143.385.30 TL. Since the net income for the first two groups could not ıneet the interest of the active capitaL, these farms closed their annua! activities in deficit. Contrary two the first groups, the net annual incomeof the last two groups could meet the interest of the active capital and for this reason annual activities of these farms are closed in profit. Per capita agrıcuItural income in all farms varied from 1,895.15 TL. to Ü,185.18 TL. for the first and fourth groups respectively. The average per capita income for all groups was found 1,895.75 TL. These amounts could provide the sufficient living standarts to farmers in all, but the first group with reepest to the living standarts in Turkey. In the third part of the study, relationships between the amount of yield and factors affecting the production have been studied with the Cobb-Douglas type of functional analysis. This parts was studied three partions; Production functions (1) at fann leveL, (2) at regional leveL. Economic implications of these functions are discussed on the ba· ses findings as explained below. In these equations multiple correlation coefficients (R2 ) were very high (generally 0.95). In this study it has been found that the variables, the land vaule and the number of trees are the most important factors aff~cting the production. At least coefficient of one of the factors representing the labor unit was found to be significant at each equation. Sinee capital were not used commenly in all farms, coefficients of capital was found to be non significant in same equations Marginal ineomes of the factors of pesticades, equipment, machinary and particularly fertilisers were found to be high in the equations.

Anahtar Kelimeler: