Abstract:

Ordu İli Ünye İlçesinde tespit edilen kaya mezarlarının birbirleriyle ve Paphlagonia Bölgesindeki benzer örnekleriyle karşılaştırılarak, gün yüzüne çıkmaları ve incelenmeleri amaçlanmıştır. Ayrıca söz konusu kaya mezarlarının Urartu kaya mezarları ile işçilik ve teknik bazı özellikler bakımından benzer özeliklerinin var olup olmadığı incelenmiştir. Bu çalışma kapsamında, Ünye İlçe merkezinin 1km. kuzey doğusunda Kaleköy sınırları içerisinde yer alan Ünye kalesinde 2 adet ve İlçe merkezinin 5 km. kadar güneydoğusunda yer alan Cevizdere Mevkii’nde “Tozkoparan” olarak adlandırılan 1 adet kaya mezarı olmak üzere toplam 3 adet kaya mezarı tespit edilmiştir. Ünye Kaya Mezarlarının birçok özelliği, Paphlagonia Bölgesindeki kaya mezarları ile benzer olduğu tespit edilmiştir. Tozkoparan Kaya Mezarındaki kabartma boğa başı ile Ünye Kalesi 1nolu Kaya Mezarında görülen kartal motifinin, yine Paphlagonia Bölgesi’ndeki, Kastamonu’da yer alan Kalekapı Kaya Mezarının cephesinde de görülen koruyucu özelliklere sahip betimlerin, Anadolu’da Hitit, Urartu ve Phryg Uygarlıkları ile yerli geleneğin kesilmeksizin devam ettirildiğini göstermektedir. Urartu kaya mezarları, düz ağızlı kazıyıcılarla açılan ve böylece duvarda düz bir yüzey oluşturan teknikle yapılmışlardır. Bu kaliteli işçilik, Ordu kaya mezarlarında da aynıdır. Urartu kaya mezarlarının girişlerinin kapalı olduğuna dair kapı mil yuvalarına rastlanan Van 4, Palu l, Kaleköy ve Bağın 1 Kaya Mezarlarının, Cevizdere Mevkii’ndeki Tozkoparan Kaya Mezarıyla benzer olduğu anlaşılmıştır. Ordu İli Ünye İlçesi kaya mezarları, stilistik ve mimari açıdan incelediğinde, kaya mezarlarının ortaya çıkışına etki eden kültürün aynen aktarılmadığı, yöresel özelliklerin de kaya mezarlarının şekillendirilmesinde önemli bir rol oynadığı sonucu ortaya çıkmaktadır.

Keywords: