Özet:

İşlevsel ömürlerini tamamlamış, fakat yapısal ömürlerini tamamlamamış eski binaların yeniden işlevlendirilmesi geçmişten günümüze her dönemde uygulanmıştır. Binaları daha uzun süre kullanmak amacıyla eski binalara tarih boyunca yeni işlevler yüklenmiştir. Geçmişte doğal afetler ve savaşlar dışında kentlerin dokusunun zaman içerisinde yavaş yavaş değiştiği görülür. Aslında endüstri devrimine kadar binaların insan eliyle yıkımına pek rastlanmaz demekte mümkündür. Ancak çağımızda bu durum değişmiş, ekonomik uygunluk sağlandığı takdirde eski binaların yıkılarak yerine yeni binaların yapılması olağan hale gelmiştir. Türkiye ise koruma altına alınabilmiş tarihi binaların yeniden işlevlendirilmesinin ötesinde bu yaklaşım, toplam inşaat sektörü içerisinde oldukça küçük bir alanı kapsamaktadır. Diğer taraftan sadece restore edilerek işlev yüklemeksizin binayı yapısal anlamda koruma altına alan yaklaşımların, binaları “izlenen” objelere ve zamanla unutulan anıtlar haline dönüştüğü görülmektedir. Çalışmada ele alınan kilise binaları koruma altına alınmış veya alınması muhtemel bina grubu olarak tercih edilmiştir. Doğu Karadeniz Bölgesi ise tarihsel süreçte Anadolu coğrafyası özelinde Rum, Ermeni ve Gürcü’lerden oluşan farklı Hıristiyan grupların medeniyetlerinden etkilenmesi nedeniyle kilise mimarisi açısından eşsiz bir bölgedir. Erken Hıristiyan dönemden yakın çağa değin bir birlerinden etkilenerek inşa edilen kilise binaları yaşanan savaşlar, göçler, mübadeleler sonrası büyük ölçüde cemaatlerini kaybetmişlerdir. Çalışmada günümüzde ayakta kalmayı başardığı tespit edilen 86 adet kilise yapısı yerinde incelenmiş, mevcut durumları kayıt altına alınmış, yeniden işlevlendirilme olanakları araştırılmıştır. Türkiye ve bölge açısından gerek turistik gerek tarihsel gerekse kültürel bağlamda değer taşımaları nedeniyle büyük bölümü yazınsal literatüre girememiş bu bina stoku hakkında farkındalık yaratmak ve gelecek çalışmalara altlık hazırlamak hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler: