Özet:

Hediyeleşme, Osmanlı’dan önceki Türk-İslam devletlerinde, Çin ve Bizans kültüründe ve Orta Doğu devlet geleneklerinde yer alan önemli bir olgudur. Bu çalışmada başlangıçtan itibaren geleneksel bir uygulama olarak karşımıza çıkan hediyeleşmenin XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti ile Avusturya (XVI. yüzyıl sonlarıyla XVIII. yüzyılda Habsburg hanedanından gelmiş olan Alman imparatorlar tahttadır) ilişkilerindeki durumu ve önemi ele alınacaktır. Osmanlı Devleti’nde önceleri geleneksel uygulamaların bir tezahürü olarak alınıp verilen hediye ve hediyeleşme; XVII. yüzyılda değişen ve gelişen sosyal ve ekonomik şartlar neticesinde çeşitlenerek merasimlerin önemli bir unsuru haline gelmiştir. Hükümdarlar arasındaki hediyeleşme bu dönemde siyasal, sosyal, kültürel, psikolojik ve ekonomik işlevleri olan bir etkinliktir. Bu bakımından siyasi iktidarın başvurduğu bir araç olarak ön plana çıkmış ve merkezî otoritenin bir güç unsuru olarak kullanılmıştır. Hediyeleşme, hâkimiyeti tesis eden yönünün yanı sıra, iktisadî ya da barış ve tehdit unsuru gibi birçok açıdan da ele alınabilir. Bu çalışmada esas olarak XVII. yüzyılda Osmanlı ve Avusturya ilişkileri çerçevesinde diplomatik ilişkilerde araç olarak hediye, hediyeleşmenin işlevselliği ve amacı üzerinde durulmuştur. Bunun için konu ile ilgili araştırma ve inceleme eserler, Avusturyalı ve diğer yabancı diplomatların gözlemlerini ortaya koyan eserler ve Osmanlı arşiv belgeleri kullanılarak bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: