Abstract:

Antropolojik çalışmalar geçmiş popülâsyonların yaşam biçimlerinin incelenmesine odaklanarak bireylerin alışılagelmiş yoğun aktivitelerinin yeniden yapılandırmasına yönelik araştırmalarda bulunur. Dolayısıyla çeşitli biyolojik izlerin içerisinde değerlendirilen kas ve ligament bağlanma yerlerindeki entezis değişiklikler, bireylerin belirli bir dereceye kadar yapmış olduğu fiziksel aktivitenin seviyesini yansıtır. Bu yüzden biyoarkeolojide entezis değişiklikler geçmiş popülâsyonların fiziksel stresin ya da spesifik biyomekanik modellerin genel seviyelerindeki aktivite izlerini yeniden oluşturmak için yaygın kullanılan yöntem olarak tanımlanır (Couoh, 2015:711-721, Havelkováve ark., 2013: 237-251, Milellave ark., 2012: 379-388). Ancak eski toplumların yaşam biçimi, sosyoekonomik sınıflaşma, cinsiyetler arasındaki iş bölümü gibi kültürel yapılarının yorumlanmasında kullanılan kronik, yenileyici ve yoğun fiziksel aktivitelerin neden olduğu entezis değişimlerin değerlendirilmesi arkeolojik verilerle desteklenmesine bağlıdır. Henüz entezis değişimlerin dağılımı ile arkeolojik bulguların betimlenmesi arasında kanıtlanmış ilişki bulunmamaktadır (Havelkováve ark., 2013). İnsanlarda, clavicula kemiğinin bulunduğu omuz bölgesi, scapula ve humerusla birlikte 20’den fazla kasın tutunduğu oldukça komplex bir yapıya sahiptir. Üst kol hareketlerinin belirlenmesinde clavicula kemiğinin morfolojisi oldukça büyük öneme sahiptir. Clavicula kemiğinde, sternuma eklem yaptığı bölgeye yakın iç yüzeyde costoclavicular ligamentin etkisiyle çeşitli şekillerde ve boyutta gelişen entesis değişime rhomboid fossa denilmektedir (Kaewna ve ark., 2016). Araştırmamız, Polis Akademisi, Adli Bilimler Enstitüsü, Kriminalistik Anabilim Dalında, Demir Çağ dönemine ait Çatak(Van) ve Kalecik(Van) toplum bireylerinin calvicula kemikleri incelenerek gerçekleşmiştir. İncelenen toplum bireylerine ait 33 calviculanın 15’inde rhomboid fossa oluşumu rastlanılmıştır. Çalışmamızda, Bhat ve arkadaşlarının (2015) rhomboid fossa sınıflandırması kullanılmıştır. Her iki toplum için belirlenen rhomboid fossa oluşumları; lezyonun tipi, uzunluğu, genişliği, clavicula kemiğinin orta gövde kalınlığı belirlenerek kadın ve erkek bireylerde dağılımı değerlendirilmiştir.

Keywords: