Abstract:

Bu çalışmada modern Türk edebiyatının en önemli yazarlarından biri olan Yusuf Atılgan’ın “Aylak Adam” adlı romanı yapılarına göre cümleler bakımından incelenmiştir. Çalışmanın amacı, söz dizimi çalışmalarına katkıda bulunmak ve bu eserden hareketle Yusuf Atılgan’ın dili nasıl kullandığını tespit edip üslubu ile ilgili birtakım bilgilere ulaşmaktır. Türkçenin zengin cümle kalıplarını “Aylak Adam” romanından alınan cümlelerle örneklendirmektir. Türk dilini büyük bir hassasiyetle eserlerine kullanan Yusuf Atılgan’ın adı geçen eserindeki cümle türleri konusunda herhangi bir çalışmanın yapılmamış olması bu konuda çalışmanın gerekliliğini göstermiştir. Romandan seçilen cümleler Türkiye Türkçesi dil bilgisi geleneksel yöntemiyle cümle türleri bakımından incelenmiş, cümleler fişleme yöntemiyle gruplandırılmıştır. Çalışmaya başlandığı zaman, yapılarına göre cümleler hakkında yazılmış olan eserler taranmış ve farklı dilcilerin bu konuya ilişkin görüşlerine yer verilmiştir. Yapılarına göre cümleler sınıflandırılırken romanda örneğine rastlanmayan ya da az rastlanan cümle türlerine de yer verilmiştir. Bu bölümde eserdeki yapılarına göre cümleler üzerine tespit edilerek gösterilmiş ve sayısı bakımından birleştikleri ve ayrıldıkları hususlar teker teker ele alınarak incelenmiştir. Cümle şekilleri mümkün olduğu kadar bol örnekle açıklanıp, bu cümle türüne en iyi, en doğru örneği teşkil eden cümlenin yer almasına çalışılmıştır. Burada cümle türü olan cümleler sayfa ve satır numaralarıyla gösterilmiştir. Çalışmanın son bölümü sonuç bölümüdür. Burada yapılarına göre cümlelerin sayısı belirlenmiş ve tablolarla gösterilmiş.

Keywords: