Abstract:

Girişimci ağ analizi, Osmanlı iktisat tarihi alanındaki “İşletme Tarihi” ile doğrudan ilgili konulardan biridir. Osmanlı İmparatorluğu gibi çok etnisiteli ve çok kültürlü bir imparatorlukta, Müslüman olmayanlar tarafından uzun vadeli olarak güçlü ilişkiler şeklinde kurulan iş ve ticaret ağları ciddi ve fakat yeterince araştırılmamış bir çalışma konusu olarak görülmektedir. Kurumsal iktisat yaklaşımının öngördüğü üzere informel kurumların, formel kurumlarla birlikte ticari faaliyetler ve iş organizasyonlarının gelişiminde rol oynadığı bilinmektedir. Formel kurumların 19. yüzyılda önemli bir gelişme gösterdiğini biliyor olmamıza rağmen, bahsi geçen bu kurumların yanı sıra tüccarların birbirlerine olan güvenlerinin ve kültürel yakınlıklarının da ticaret ve ticari faaliyetlerde etkili olduğunu savunabiliriz. Balkanlarda, özellikle de Tanzimat Dönemi'nden 19. yüzyılın sonuna kadar, İstanbul'da hem ticari hem de finansal açıdan çok fazla ticari faaliyet yapan gayrimüslim tüccarların Balkan coğrafyasında ticaret ile iştigal etmeleri dikkat çekicidir. Osmanlı Devleti nezdinde itibar sahibi olan bu tüccarlar, İstanbul ile farklı Anadolu şehirleri gibi merkezlerde ticaret ve finans alanında faaliyet gösterdiler. Aynı zamanda, Osmanlı İmparatorluğu ülkesi olan Osmanlılardan henüz bağımsızlık kazanmış olan Balkan devletleriyle yürütülen ticarette de önemli bir rol oynadılar. Bu çalışmanın amacı, Osmanlı Arşivi-İstanbul'da (Cumhurbaskanligi Osmanli Arsivi) bulunan birincil kaynaklar ile İngilizce, Almanca ve Türkçe ikincil kaynakların da yardımıyla Osmanlı girişimci ağları ile tüccarların Osmanlı iç ve dış ticaretindeki konumunu anlamaktır. Aynı zamanda ticarete konu olan mallar ile 19. yüzyıl Osmanlı iş ağlarının yapısı ve Osmanlı İmparatorluğu'ndaki gayrimüslim tüccarların ticari faaliyetleri hakkında bilgi verilecektir. Tüccarlar arasındaki ilişkilerin durumu, bu tüccarların Balkanlar'daki acenteleriyle olan bağlantıları ve bu network içerisinde yarattıkları toplam ticari değeri araştırmakla birlikte Osmanlı dünyasının işletme tarihi açısından ön değerlendirmeler yapmak mümkün olacak.

Keywords: