Abstract:

Türk-İslam medeniyetine başkentlik yapmış olan Afganistan’ın bugünkü siyasi, ekonomik ve sosyal durumları krizlerle doludur. 40 yıldan bu yana ülkede siyasi istikrarın olmayışı ülkenin hem alt hem de üst yapılarına ciddi anlamda zarar vermiştir. Siyasi otoritenin yokluğundan istifade eden uluslararası terör örgütleri ülkeyi bir üs haline dönüştürmüştür. Bugünlerde Afganistan’da inithar saldırılarının ve patlamaların yaşanmadığı bir gün hemen hemen yoktur. Böyle bir tabloda Afgan halkının ülkenin geleceği ile ilgili karamsar düşünmesi kaçınılmazdır. Her gün onlarca aile iyi bir gelecek ümidiyle Afganistan’dan Avrupa’ya veya komşu olan ülkelere göç etmek zorunda kalmaktadırlar. Ülkede yaşayan fakir ve işsiz gençlerin çoğu radikal örgütler tarafından kullanılmaktadırlar. Afganistan çeşitli dini köktencilik gruplarının merkezi haline dönüşmüştür. 11 Eylül olayından sonra el-Kaide ve Taliban örgütleri Afganistan-Pakistan sınır hattındaki dağlık bölgelere çekilerek faaliyetlerine devam etmiştir. Günümüzde ise bu örgütlerin faaliyet alanları dağdan eğitim kurumlarına, devlet dairelerine ve orduya kadar geniş bir yelpazeye yayılmıştır. Bu faaliyetlerinin sivil kuruluş adı altında da yürütüldüğü bilinmektedir. Afganistan’da İslamcı hareketlerin silahlanmaları 1979 yılında Sovyetler Birli- ğinin bu ülkeyi işgal etmesiyle başlamıştır. Ruslara karşı desteklenen İslamcı gruplar Batının silahı ve parasıyla donatılmıştır. İslam dünyasının değişik bölgelerinden Ruslara karşı cihat yapmak amacıyla binlerce kişi Afganistan’a gitmiştir. Sovyetler Birliğinin Afganistan’dan çekilmesiyle birlikte söz konusu olan cihatçılar el-Kaide ve Taliban gibi örgütlerin içinde Selefiyye-Vehhabi çizgisi çer- çevresinde “Hilafet-i İslami” meselesi etrafında örgütlenmeye başlamıştır. Afganistan’da ilk defa “Emaret-i İslami” terimini kullanan ve Halife’nin etrafında kümeleşen köktenci olan Taliban örgütü gibi yapının sosyolojik alt yapısı, köktencilik hareketinin düşünsel ve teorik temelleri ve Afganistan’da bu tür örgütlerin gelişim faktörlerinin arka planı bu çalışmada incelenecektir.

Keywords: