Özet:

Anayurtları Orta Asya’dan çıktıktan sonra tarihsel gelişmeler sonucu Balkanlardan Sibirya’nın en doğusuna kadar yayılan Türklerin, Balkanlar hariç, Osmanlı döneminde ilişkide bulunduğu diğer Türk toplumlarının genellikle üç bölgede toplandığı görülmektedir: Kafkasya, Türkistan ve Kırım. “Tatarlar” olarak anılan Kırım Türkleri, Kırım topraklarına, 9. ve 10. yüzyılda gelmeye başlamışlardır. O tarihlerde “Kıpçaklar” olarak anılmakta, Rus kaynaklarında ise “Kumanlar” olarak geçmektedir. 12. yüzyılın sonlarına doğru Altın Orda (Altınordu) devleti kurulmuştur. 14. Yüzyıl sonlarına kadar Altın Orda idaresindeki Kırım Hanlığı’nın gerçek kurucusu Hacı Giray’dır. Kırım'ın Kefe ve Azak kıyılarındaki Ceneviz kolonilerini Osmanlı Sultanı Fatih, 1475’de Gedik Ahmed Paşa’yı bir donanma ile göndererek Osmanlı egemenliğine sokmuştur. Çalışmanın amacı; günümüzde dünya gündeminde olması nedeniyle Osmanlı Devleti – Kırım Hanlığı arasındaki ilişkilere, Osmanlı arşiv belgelerine dayanılarak kısaca değinmektir. Yöntem olarak, günümüz Türkçesine çevrilmiş olan Osmanlı arşivleri kullanılmıştır. Arşivler devletlerin devamlılığını sağlayan temel kuruluşlardan olup, ulusal tarih ve kültürün gerçek kaynakları, bütün sosyal ve insani bilim dallarının temel dayanaklarıdır. Bulgu olarak, üzerinde 1420 - 1783 tarihleri arasında aynı adla anılan Türk Hanlığı’nın kurulmuş olduğu Kırım yarımadasının, günümüzde olduğu gibi, Osmanlı döneminde de çok önemli bir konumda olduğu vurgulanmıştır. Sonuç olarak, Osmanlı Devleti’nin genelde bütün Türk dünyasının lideri ve merkezi olma özelliğini taşıdığı, yaşanılan dönem koşullarında Avrupa ve Asya kıtaları boyunca bir Türk kuşağı oluşturduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler: