Özet:

Folklor çalışmalarının iki asırlık geçmişi vardır. Bu tarih aynı zamanda disiplinin çalışma alanları ve temel kavramları ile ilgili tartışmaların tarihidir. Folklor çalışmalarının başlangıcından sonra en köklü değişim halkbiliminin temel kavramlarının tanımlanmasında ciddi farklılaşmaların ortaya çıktığı 1960 ve sonrasında gerçekleşmiştir. Folklorun, bir kalıtlar ve kalıntılar ilmi olmaktan bu tarihlerde çıkmıştır. Toplumu teşkil eden tüm fertler folklorla ilintili kabul edilmiş ve folklor ürünleri de sözlü sanat başlığı altında incelenmeye başlamıştır. Bu değişimin diğer bir önemli yönünü, sözlü anlatının sadece metnini incelemeye dönük anlayışın yerini anlatıcı/dinleyici ve bunları çevreleyen şartlarıda içeren bağlamı incelemeye dönük çalışmalar oluşturur. Sözlü kültür ürünlerinin en yaygınlarından olan masallar halkbilimcilerin yoğun olarak üzerinde inceleme yaptıkları türlerdendir. Türk halkbilimi alanında konuyla ilgili çalışmaların çoğunluğunu masal metinlerini derlemek ve farklı teorik çerçevelerde incelemek oluşturmaktadır. Sözlü sanatın bir türü olarak masalın estetik yapısı ve bu yapıyı inşa eden anlatıcının bu yapının şekillenmesine etkisi ilgili çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bu çalışmada, Van Gölü Havzası’nı teşkil eden Van ve Bitlis yöresinden derlenen masallar kalıplar, tekrar ve anlatıcı yönlerinden incelenecektir. Bu unsurların masalın estetik şekillenmesindeki işlevleri açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: