Özet:

Kitle kültürü kapitalizmin toplumda meydana getirdiği değişimlere bağlı olarak ortaya çıkmıştır. 19. yüzyılda kapitalizmin etkisinin artması ve reklâm sektöründeki gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan kitle kültürü, popüler kültür olarak ta adlandırılmıştır. İnsanların yaşam tarzıyla birlikte sanat anlayışlarını da değiştiren bu yaklaşım, insanları aşırı tüketime yönlendirirken sanat eserlerinin de sıradan bir ticari meta haline dönüşmesine neden olmuştur. Kapitalist sistem böylece paraya dayalı kültürel bir yaşam ve sanat pazarı meydana getirerek tüketimin sürekli olmasını sağlamıştır. Kitle toplumu, insanların birbirine benzer düşünce ve davranışlar göstermeleri ile meydana gelmiştir. Kültürel ve sanatsal yaşamda meydana getirilen bu değişim, sanatçılar, yazarlar ve üniversitelerin ilgili birimleri tarafından incelenerek nedenleri ve sonuçları eleştirel bir gözle değerlendirilmiştir. Kitle kültürü olgusuna ilk eleştirel yaklaşım Theodor Adorno tarafından 1930’lu yıllarda başlamıştır. Adorno, modernizmle birlikte ortaya çıkan yüksek sanat ile endüstrileşmenin bir sonucu olarak oluşan kitle kültürü arasındaki farklılığın ortadan kaldırmaya çalışılırken yüksek sanatın yok olduğunu ileri sürmüştür. Sosyal yaşamda meydana gelen değişimlerin sanat eserini metalaştırdığını savunmuştur. Pop Art’ın öncüsü olan Andy Warhol resimlerinde bir sanat eserinin meta haline getirilmesini ve eserin mekanikleştirilerek sıradanlaştırılmasını işlemiştir. Warhol’a göre kitle kültüründe sanatı olumsuz etkileyen durum, seri üretimin “kiç” i meydana getirmesidir. Frankfurt okulunun bu konudaki araştırmalarında, popüler kültürün yaygınlaşmasında iletişim araçlarının etkisinin büyük olduğu görülmüştür. Kitle iletişim araçlarının küresel pazara ve ideolojisine hizmet ederek tek tip üretime neden olduğu savunulmuştur. Bu makale çağımızda, kitle kültürünün neden olduğu olumsuz yaklaşımları ve sanat alanında yaşanan değişimleri konu almıştır. Gerçekte kitle kültürü üzerine yapılan eleştirilerde düşünürlerin ortak düşüncesi, bu oluşumun insanların ilgisiz, pasif, geleneksel değerlerden uzak tüketime endeksli bir yapıya sahip olması ile ilgilidir.

Anahtar Kelimeler: