Abstract:

Bu çalışmanın amacı istihdam için eğitim anlayışını mevcut eğitim ve işgücü piyasalarından hareketle eleştirmektir. Bu bağlamda öncelikle eğitim ve istihdam arasındaki ilişkiyi ele alan insan sermayesi kuramı, eleme hipotezi ve kuyruk hipotezi kısaca açıklanmıştır. Sonrasında ise 1980 sonrası benimsenen neoliberal politikalar ile birlikte eğitim hizmetlerinin kamusal niteliklerini kaybetmesi ve eğitimin bir beşeri sermaye yatırımı olarak neoliberal dönemde nasıl dönüştüğü kısaca tartışılmıştır. Kapitalizmin küresel bir haldığı ve postfordist dönem olarak adlandırılan bu dönemdeki işgücü piyasalarının ve çalışmanın dönüşen anlamı fordist dönem ile karşılaştırılarak tartışılmış ve yeni dönemin esnek istihdam uygulamalarına değinilmiştir. Bu dönemde esnek istihdam uygulamaları dolayısıyla işsizlik oranları artmış ve iş de artık kıtlaşarak metalaşmıştır. Güvencesiz istihdamın ve belirsizliğin yaygın olduğu bu dönem sadece çalışma hayatını değil, toplumsal hayatın bütünü etkilemiştir. Güvencesiz ve kısa süreli işlerde çalışan, geleceğe ilişkin olarak belirsizliğin hakim olduğu kitlelerin oluşturduğu bu topluluk kimi yazarlar tarafından prekarya olarak tanımlamaktadır. Prekaryaya dahil olan her bir birey, giderek kıtlaşan işler için kendi rekabet edebilirliklerini ve istihdam edilebilirliklerini arttırmak durumundadır. Eğitim hizmetlerinin de metalaşması ile birlikte bu durum, bireyleri giderek artan miktarlarda beşeri sermaye yatırımı yaparak çeşitli sertifika ve diplomaları edinmeye itmektedir. Öte yandan sahip olunan eğitimsel nitelikler ne bireyin istihdamını, ne de daha fazla gelir elde etmesini garanti edememektedir. Dolayısıyla istihdama yönelik olarak verilen eğitimin hem bireylere yüksek maliyetlere sebep olduğunu, hem de eğitimi pragmatik nedenlere bağlayarak araçsallaştırdığı ifade edilebilir. Böylece işgücü piyasalarında bireye avantaj sağlamayan beceri ve öğrenmeler değersizleşmekte ve eğitim, bireyi uzmanlık bilgisiyle dolduran bir süreç haline gelmektedir. Bu sebepten dolayı istihdam ile ilişkisi yeniden düşünülmesi gereken eğitimin, bireye kazandırdığı entelektüel birikim, öğrenmenin kendine içkin olan tatmin duygusu ve bireyin entelektüel donanımı çerçevesinde yeniden ele alınması gerekmektedir. Bu çalışma da bu gerekliliği, işsizlik, güvencesizlik ve prekaryalaşma üzerinden tartışmaya çalışmaktadır.

Keywords: