Özet:

Meşruiyet; meşru olma, kanuna uygun bulunma demek olup, iktidar sahibinin veya prensipler sisteminin haklılığı, siyasî iktidarın halkın rızasına ve tasvibine dayandırılması durumudur. Bu temelde vatan ve namusun muhafaza edilmesi amacıyla ülkenin muhtelif yerlerinde askerî ve silahlı direniş teşkilâtları oluşturulmuş, kongreler toplanmıştır. Anadolu halkı, Mustafa Kemal Paşa önderliğinde başkaldırmış, haksız işgaller ve bu işgaller karşısında, direnmenin ve meşrulaşma çabalarının bir neticesi, Müdafaa-i Hukuk hareketi ve Heyet-i Temsiliye ortaya çıkmıştır. Kongre, bir çeşit yasama, Heyet-i Temsiliye ise yürütme organı şeklini almıştır. Millet ve millî tabirlerinin din, dil, tarih ve soy ve kader birliği ile birbirine bağlı olan bir topluluğu ifade ettiği anlaşılmış, millet ve milliyet kavramları Türk tarihinin ve kültürünün kaçınılmaz bir gelişmesi neticesinde yavaş yavaş siyasî bir kavram şekline bürünmüştü. Bu durum, ülke sınırları dâhilinde bulunan insanları hürriyet ve istiklâl fikri etrafında birleştirmiştir. Son Osmanlı Mebuslar Meclisi’nin 16 Mart 1920 tarihindeki İstanbul’un fiilen işgali üzerine çalışmaz hâle düşmüş, Mebuslar Meclisi’nin 11 Nisan 1920 tarihinde resmen feshedilmesi ülkede meşrutiyet idaresinin kaldırılarak millet temsilcilerine dayanmayan bir keyfî idare hükümetinin çalışmasına imkân vermiştir. Millî Misak’ı yapmış ve onu gerçekleştireceğine and etmiş bir Mebuslar Meclisi’nin ortadan kalkması, milletvekillerinin Malta’ya sürgüne gönderilmesi, Türkleri millî iradesini dile getirecek bir resmî müesseseden mahrum bırakmıştır. TBMM, siyasî iktidarın varlık sebebinin halk için akıllıca iş gören bir anlama kavuşturulduğu, halkın rızası ve onayına dayanan, toplumsal mutabakatı yansıtan bir organ olmuş, milletin tek temsilcisi sıfatıyla kuvvetler birliği sistemini benimsemiş, yeni bir Türk Devleti'nin esaslarını belirlemiş ve İstiklâl Mücadelesi’nin sevk ve idare edeni olmuştur.

Anahtar Kelimeler: