Abstract:

Sosyal güvenlik sistemi, ekonomik ve sosyal açıdan tehlikelere maruz kalan kişilere sağlamış olduğu güvence ve desteklerden dolayı iktisadi hayatı mikro ve makro yönden etkilemektedir. Bu etkiler mikro düzeyde bireyin çeşitli risklere karşı korunmasını ele alırken, makro düzeyde istihdam, büyüme, bütçe dengesi, kamu borçları, tasarruf, fiyat istikrarı ve gelir dağılımı üzerinde yoğunlaşmaktadır. Sosyal güvenlik harcamalarının makro değişkenler üzerindeki etkisi o ülkedeki sosyal güvenlik sisteminin finansman tekniği ve yapısına, demografik özelliklerine ve işgücü piyasasının yapısına göre farklılık arz etmektedir. Bu nedenle literatürde sosyal güvenlik harcamalarının makro büyüklükler üzerindeki etkilerinin hem olumlu hem de olumsuz olduğuna dair çalışmalar mevcuttur. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de toplam nüfusun içinde yaşlı nüfus oranının artması, gelir düzeyinin yükselmesi, sağlık bilincinin gelişmesi, yeni sağlık teknolojileri ve sağlık hizmetlerine talebin artması gibi hususların etkisiyle sosyal güvenlik harcamalarının payı ve önemi artmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye örnekleminden hareketle sosyal güvenlik açıklarının çeşitli makro büyüklükler ile ilişkisini tespit ederek, karar alıcılara sosyal politika açısından önerilerde bulunmaktır. Çalışmada 2006-2014 dönemi çeyreklik veriler kullanılmıştır. Sosyal güvenlik açığının makro büyüklükler ile ilişkisinin belirlenmesinde VAR ve ARDL sınır testi metodolojisi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre SGK açığı ile büyüme, iç borç ve sağlık harcamaları değişkenleri arasında uzun dönemli bir ilişki olmadığı buna karşılık SGK açığı ile işsizlik oranları arasında koentegre bir ilişkinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca işsizlik oranından SGK Açığına doğru ve SGK açığından sağlık harcamalarına doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords: