Özet:

Kendi kimliğiyle toplumsal kimliği özdeşleştiren her birey, geçmiş ile gelecek arasında bir köprü görevi gördüğünün bilincindedir. Ancak toplumdaki bireylerin çoğunluğu bu gerçekliğin farkında değildir. Bu gerçeğin farkında olan ve topluma ait değerleri geleceğe aktaran bireyler toplumda öncü kişilikleri ve kimlikleriyle rol-model olurlar. Atalarından aldıkları maddi ve manevi değerleri bir sonraki nesle aktararak toplumsal kimlik inşasının temelini atarlar. Böylelikle toplumda yaşayan her birey içine doğduğu toplumun değerlerine sahip çıkar. Bu ise toplumda yaşayan insanların aidiyetini artırarak milli bilinç oluşumunu sağlar. Cengiz Aytmatov anlatılarının ortak izleği olan “ötekileşme” ve “kendine dönüş” kavramları bireysel ve toplumsal kimliğin bileşenlerini belirlemede anahtar ibarelerdir. Aytmatov’un İlk Öğretmen adlı anlatısında da kendi değerlerinden uzaklaşan bir köyde toplumun geleceğini kurtarmaya gönüllü olan Duyuşen ve onun hayatını kurtardığı Altınay’ın hikâyesi aktarılır. Toplumun dışına itilerek küçümsenen Duyuşen’in köydeki çocuklara okuma yazma öğretme çabası ve geleceğe dönük hayalleri aslında toplumsal kimlik inşasında bir kişinin bile ne kadar önemli olduğunu gösterir. Altınay ünlü bir felsefe doktoru olmasını borçlu olduğu Duyuşen’e minnet duygusuyla bağlıdır. Çünkü Duyuşen, Altınay’ın yalnızca okuyup ülkesinde tanınan bir bilim adamı olmasını değil aynı zamanda köklerine ve geçmişine de sahip çıkması gerektiği mesajını öğretmiştir. Aytmatov’un bu eseri bireyin ve toplumun kendi milli değerlerini geleceğe aktarmakta yükümlü olduklarına dair edebi bir tavırdır.

Anahtar Kelimeler: