Özet:

Nitelikli insan gücü yetiştiren ve bilim üreten kurumlar olan üniversitelerde bilimsel gelişimi teşvik eden olumlu faktörler olduğu gibi üretkenliği olumsuz yönde etkileyebilecek faktörler de bulunmaktadır. Yurtdışı alanyazında “academic inbreeding” olarak tanımlanan olgu, akademide üretkenliği ve bilimsel başarıyı olumsuz yönde etkileyen faktörlerden biri olarak bilinmektedir. Böyle bir durumun süreç içerisinde tekrarlanması durumunda bilimsel üretkenliğe zarar verebileceği gerekçesiyle, yakın dönemde bu olgu akademisyenlerce oldukça tartışılmış ve karşı çıkılmıştır. Bilgi üretmek, yeni fikirlere açık olmak ve bilimsel bilgi birikimini gelecek nesillere iletmekle yükümlü olan üniversitelerde özgün eserlerin ortaya çıkabileceği, nitelikli fikir tartışmalarının yapılabileceği ve farklı bakış açılarının kazandırılabileceği ortamlar oluşturulmasında “akademik vesayet (academic inbreeding)” önemli bir engel olarak görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, alanyazında Türkçe karşılığı olmayan “academic inbreeding” kavramına ilişkin kavramsal ve analitik bir çerçeve sunmaktır. Bu çalışmada, yurtdışı alanyazında “academic inbreeding” olarak tanımlanan kavram, “akademik vesayet” olarak Türkçeye çevrilmiştir. “Academic inbreeding” kavramı, üniversitelerin kendi üniversitelerinde doktora eğitimi verdikleri öğrencileri akademisyen olarak işe almaları şeklinde tanımlanmaktadır. Bu konuda, yurtdışında önemli bir alanyazın oluşmuş olmasına rağmen, Türkiye’de bu kavram çok az incelenmiştir. Bu çalışmada, “academic inbreeding” kavramının bilim camiasındaki etkileri üzerinde durulmuş ve konuya ilişkin kavramsal bir temel oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu anlamda, bu çalışmanın Türkiye’de bu kavrama ve bu kavramın etkilerine ilişkin araştırmaların gerçekleştirilmesine kaynaklık ederek alanyazına önemli bir katkı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler: