Özet:

Rabbü'l-'alemîn, içinde emirlere ve nehiylere yer vermediği Yusuf Sûresi’ni, insanları terbiye ve ufuk açma maksadıyla indirmiştir. Buna binaen sûrenin hedeflerinden şu ikisi öne çıkmaktadır: İlki, sûrede Hz. Yusuf'un kardeşleri ve ona yaşattıkları eziyetler ve sıkıntılar anlatılarak, "Doğrusu Allah sabredenlerle beraberdir." mealindeki ayetiyle vurgulandığı gibi, sanki Hz. Muhammed (s.a.v)'in gönlüne su serpilmektedir. Diğer yönden de Mekkeli müşrikler ikaz edil-mektedir. İkincisi ise, ki asıl hedef bu olsa gerek, bir taraftan insanın hür iradesiyle her dilediğini yapabildiği vurgulanırken, diğer yönden vahyi yan¬sıtan ve hikmet dolu âyetlerle de günlük olayların perde arka¬sındaki kader örgüsüne kapı aralanmaktadır. Ve âlimler arasında bile çok tartışıla gelen "kader örgüsü ve kulların irâdesi" ikilemi, ilâhî bir senaryo ve kulların serbestçe oynadıkları roller benzetmesiyle çok berrak bir tarzda gözlemlenmektedir. Örnek olarak kıssa içinde sözü edilen herkes, bir taraftan kendi eylem ve söylemlerini serbest ve içinden geldiği gibi uygularken, diğer taraftan Allah Teâla’nın, kıssa içine serpiştirdiği temel bilgiler yerli yerine oturmakta ve sonuçta meselâ Hz. Yusuf’a gösterilen rüya en mükemmel tarzda gerçekleşti-rilmektedir. Daha iç halkalarda Hz. Yusuf’un hapishane arkadaşlarının ve zamanın hükümda-rının gördüğü (ya da kendilerine gösterilen) rüyalar da gerçek hayatta yaşanmıştır. Bir de gömlek fenomeni var ki, kıssanın baş taraflarında yalana alet edilmiş, ortalarında arkadan yırtılmakla sapasağlam bir karine vazifesi görmüş, en sonunda izahı henüz yapılama-yan bir biçimde, yüze sürülünce görmeyen göz görür hale gelmiştir. Böylece sûre satır aralarında, insanın cüz’i iradesiyle tüm işledikleri kader sınırları içinde kalmakta ve insan işlediklerinden sorumlu tutulduğu anlatılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: