Özet:

Okul, çocuğun yaşamında aileye eklenen ikinci eğitim çevresidir. Çocuğun eğitim öğretim yaşantıları ve buna paralel bireyselleşme/toplumsallaşma süreçleri, bu amaçlara uygun olarak tasarlanmış okul ortamlarında gerçekleştirilir. Söz konusu olan “yatılı okul” ise, çevrenin önemi artmaktadır. Çocuğun eğitim süreçlerine sadece gündüzlü katılımı ile geceli-gündüzlü katılımı arasında farklı gelişimsel koşullar vardır. Bu nedenle, yatılı okul olgusunun eğitsel amaçlarının yanı sıra çevresel psikoloji boyutuyla da tartışılması gerekir. Bu makale, “yatılı okul” olgusunu, fiziksel-mekansal ve psiko-sosyal koşulları bağlamında tartışmaya çalışan bir alan yazın tarama çalışmasıdır. Bu amaçla, ilk olarak, yatılı eğitim ortamlarının farklı karakteristikleri tanıtılmıştır. Sonra, yatılı okulların tarihsel background’u, Türk eğitim tarihi ve başka ülkelerin eğitim tarihleri açısından özetlenmeye çalışılmıştır. Böylece, bu okulların eğitim ve yaşam koşulları betimlenmeye çalışılacaktır. Nihai amaç, yatılı okulların, toplumun/devletin ve ailenin amaçlarının dışında, çocuklara yansıyan çevresel algısına dair farkındalık oluşturmaktır. Alan yazın taramasında, ülkemizde, yatılı okullarla ilgili eğitimbilim araştırmalarının yetersiz olduğu görülmüştür. Ulaşılan çalışmaların sonuçları, yatılı okulların küçük yaştaki öğrenciler için uygun bir eğitim ortamı olmadığı, bu öğrencilerin öz bakım sorunları, aile özlemi ve uyum sorunları yaşadığı şeklindedir. Yatılı okulların genel anlamdaki fiziksel/mekansal koşulları ve öğrencilerin yatılı okullara ilişkin algılarıyla ilgili araştırmaya rastlanmamıştır. Bu eksiklik, araştırmanın çok sayıda öneri geliştirmesine neden olmuştur. Eğitim ortamları açısından yatılı okulların mimari, ergonomik ve güvenlik özelliklerinin iyi düzenlenmesi, başka deyişle yatılı okulun fiziksel/mekansal koşullarının “ev” gibi, sosyal koşullarının da “aile” gibi olması, yatılı okumanın bir çok sorunu için bir çözüm başlangıcı olacaktır. Yatılı eğitimin ortamları bütün olarak, fiziksel/mekansal koşulların birbirine uyumu, bu ortamlarda öğrenen/öğreten bireylerin ihtiyaçlarıyla uyumu ve sosyal koşullarla uyumu içinde ele alınmalıdır. Bu düzenlemeler çocuğun okulu benimsemesinin yanı sıra, kişisel, eğitsel ve mesleki rehberlik açısından da kazanımlar sağlayacaktır. Ek olarak, yatılı okul koşulları, öğrencilerin mekansal algıları bağlamında daha çok araştırılmalıdır. Bu amaçla Türkiye’den Köy Enstitüleri, dünyadan Montessori, Pestalozzi, Reggio Emilia vb. eğit

Anahtar Kelimeler: