Özet:

Benzer ifadelerle başka medeniyetlerde de yer alan medrese ve “dar”lar muhteva olarak İslam medeniyetine aittir. İslam tarihî bağlamında bu mekânsal ifadeye anlam kazandıran ise tedârüs ameliyesidir. İlmin üretimi, paylaşım ve aktarımı anlamına gelen tedârüs ameliyesi, vahyin nüzulü ile başlamış, mekânsal anlamda Darü’l-Erkam ve Suffa gibi yerlerden günümüz dinî eğitim merkezleri gibi Kur’an mihverli ilim tahsili yapılan mekânlarda tecessüm etmiştir. Bu mekânlarda öncelikli olarak Kur’an ilimleri tahsil edildiği için ilk nüvelerinde Darü’l-Kur’an ve Darü’l-Kurra gibi isimlerle anılmıştır. Bu isimlendirme, tarihî süreç içerisinde değişiklik arz etmekle beraber, medreselerde, içinde kıraat ilminin de yer aldığı Kur’an ilimleri, bazen ders müfredatı içinde bazen de anılan birimlerin yanı başında ayrı birimler şeklinde yer almıştır. Temelleri Hz. Peygamber tarafından atılan Emevî ve Abbasîler döneminde kökleşen ve özellikle Selçuklular tarafından, Nizamiye geleneğiyle beslenen medreseler Osmanlı döneminde bu manada külliyeler hâlini alabilmiştir. Bu çalışmamızda külliye içerisinde veya müştemilatında yer alan, Kur’an ilimlerinin eğitim ve öğretiminin farklı seviyelerde icrâ edildiği DARÜ’L-KURRA /Kur’an/ Huffâz denilen birimlerin tanımı, özellikleri ve finansmanı için kurulan vakfiyeler üzerinde durmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler: