Özet:

Canlı dilin, ihtiva ettiği dinamizmi yansıtan motifler arasında sayılabilecek olan özel adlar bir yandan geçmişten gelen alışkanlıklarla şekillenirken öte yandan çağın gereksinimleriyle uyumlu bir değişkenliği de bünyesinde barındırır. Bu itibarla moda ya da revaçta olanı talep etmenin adlandırma eğilimine yansımaları sosyal boyutta hatırı sayılır ölçüde hissedilir. Dilimizde meslek adı bildiren /+cI/ yapım eki otacı, balıkçı, sütçü, doğramacı, sirkeci, sepetçi benzeri örnekler uzun yıllar tabela adlandırılmalarında da kullanılmış fakat günümüz toplumundaki sosyal ve ekonomik gelişmelere ve meslek kollarının tür farklılaşmasına paralel olarak bunlarla ilgili adlandırmalar da değişmiştir. Ticaret ya da hizmet konusu olan alana ya da üretilen mala göre vuku bulmuş bu farklılık faaliyet kollarındaki uzmanlık dallarının çeşitlilik kazanmasıyla açıklanabildiği gibi dönemin kültürel hayatındaki popüler yönelişlerle de ilişkilendirilmesi mümkündür. İşletme sahibinin eğitim durumu, iş yeri adı tercihinde hangi etkenin rol oynadığı; iş yeri adının anlamı hakkında bilgisinin ne olduğu tarzındaki gibi sorgulamaların anket uygulamasıyla gerçekleştirildiği bu araştırmada ihtiyaç duyulduğu hususlarda görüşme metodu da kullanılmıştır. Çalışmanın ileri aşamalarında iş yeri adları gramatikal bağlamda incelenmiş; elde edilen verilerin sayısal analizinde SPSS yöntemine başvurulmuştur. Katılımcılardan edinilen işletme adının yazılı olduğu kartvizit ve benzeri dokümanların incelenmesinde ve diğer bulguların yorumlanmasında betimleyici yaklaşımdan faydalanılmıştır. Muş-Merkez ilçesinde bulunan iş yeri adlandırılmalarındaki tercihlerin yansıtılmaya çalışıldığı bu araştırmada durum tespiti, tasfiyeci bir tavırdan çok günceli verebilmek çabası ile gerçekleşmiştir. Yazıda ulaşılan dil malzemesine dikkat çekilirken dilin donanımlı söz varlığı gücü hatırlatılmak istenmiştir.

Anahtar Kelimeler: