Özet:

Kazakistan’ın bağımsızlığını kazanmasından sonra hızlı bir gelişme sürecine girerek halkın duygu ve düşüncelerinin tercümanı haline gelen aytıs, iki veya daha fazla akının yani halk şairinin seyirciler karşısında daha çok dombıra ve kopuz olmak üzere herhangi bir enstrüman eşliğinde irticalen şiir söylerek yarışmasına dayanan bir halk edebiyatı türüdür. Bir başka ifadeyle Türkiye Türkçesindeki karşılığı “atışma” olan aytıs bir veya birkaç kişinin müzik eşliğinde üstünlük sağlamak amacıyla karşılıklı konuşmasıdır. Bir ya da daha çok kişi arasında geçen konuşmaya diyalog dendiğine göre aytısların diyaloglardan oluştuğunu söylememiz yerinde bir ifade olacaktır. Eğitirken güldürme, güldürürken eğitme özelliğine sahip aytısları halkın daha çok sevmesine neden olan şey rakip akınların çeşitli konularda birbiriyle şakalaşmaları, alay etmeleridir. Özellikle halkı ilgilendiren sosyal, ekonomik, kültürel ve siyasi meselelerin son derece yoğun biçimde konu edildiği günümüz aytıslarını daha eğlenceli hale getiren bu şakalaşmalar ve alaylar başarılı bir aytısın bünyesinde mutlaka olması gereken unsurlardır. Çünkü halk, aytıs müsabakalarında akınların ağzından güncel meseleleri en keskin biçimde duymanın yanı sıra eğlenmeyi de arzular. Seyirciyi eğlendirmenin en etkili yolu onu güldürebilmektir. Aytısta bu şakalaşma yoluyla mümkündür. Bu çalışmada kadın yaşının büyük olduğu aytıslar şaka içerip içermediği bakımından incelenip kadın yaşının aytıslardaki şakalaşmaya etkisi ortaya konacaktır. Bazı aytıslar henüz yazıya geçirilmediğinden internet ortamında bulunan görüntülü nüshalarından istifade edilecektir.

Anahtar Kelimeler: