Abstract:

Türkistan coğrafyası Çarlık Rusya tarafından XVIII. yüzyılda başlayan baskı, zulüm, toprakların ellerinden alınması ve ellerinden aldıkları topraklarda karın tokluğuna işçi olarak çalışması gibi zorbalıklar ile çok zor şartlar altında Çarlık yönetimin altında yaşıyordu. Daha önceleri Rus yönetimine karşı çok isyanlar çıkmıştı fakat hepsi de kanlı bir şekilde bastırıldı. Çarlık Rusya, Türkistan halkını vampir gibi her gün kanını emiyordu vergi üstüne vergi yükleyerek halkı müşkil duruma düşürüyordu. Artık halkın dayanacak gücü kalmamıştı direniş için bir kıvılcımın çıkması bekleniyordu. Çarlık Rusya I. Dünya savaşında kayıplar veriyordu ve bu kayıpları telafi edebilmek adına 8 Temmuz 1916 yılında II. Çar Nikola bir ferman ilan etmiştir. Bu fermanda I. Dünya savaşında Türkistanlıların cephe gerisinde çalışması için emir verilmişti. Bu yayımlanan ferman sanki Türkistan halkının isyan etmesi için gerekli olan kıvılcımdı. 1916 yılında Türkistan ve diğer Türk boylarının da katılımıyla başlayan ayaklanma 6 ay kadar sürmüş ve Rus birlikleriyle şiddetle bastırılmış yüz binlerce Türk kanı döküldü. Sağ kalanlar ise ya tutuklanıp hapse atılmış ya da yerlerinden yurtlarından göç edilmeye zorlanılmıştı. Yurtlarından kaçarak Çin sınırlarına doğru yola çıkmışlardı bu zorlu yollarda besin gıdası, giysi ve barınma koşullarının elverişsiz olduğu zor şartlar altında ayrıca kış mevsiminin de olması durumu daha da vahim hale getirmiştir. Bir kısım Türkmen aileler bu yolculuklarını tamamlayamadan yollarda ölmüşlerdi, geriye kalanlar ise yolculuklarını tamamlamış ancak onları da çok kötü yaşam koşulları bekliyordu.

Keywords: