Abstract:

Klâsik Türk Edebiyatında manzum tezkire geleneğinin eldeki tek müstakil örneği Güftî’ye aittir. Güftî, 17.yy.da Teşrîfâtü’ş-Şu’arâ adlı eseriyle şairlere dayalı biyografik bilgileri manzum bir şekilde anlatmış; ancak bu anlatım biçimi çok rağbet görmemiştir. Bu türün ikinci örneği 18. yy.’da Üsküdarlı Hasîb’in Silkü’l-Le’âl-i Âl-i ‘Osmân adlı eseriyle karşımıza çıkmaktadır. Söz konusu metin, Gelibolulu Âli’nin Künhü’l-Ahbâr’ına benzer bir şekilde bir tarih kitabı olarak düzenlenmiş; eserin yalnızca bir bölümünde tezkireye yer verilmiştir. Müstakil olmasa da manzum olarak kaleme alınan bu eserde şairler, Gelibolulu Âli’de görüldüğü gibi dönemin padişahlarına göre tasnif edilmiştir. Yıldırım Beyazıt, I. Mehmet, Sultan Murat ve Fatih Sultan Mehmet olmak üzere dört padişah döneminin şairleri ele alınmış ve burada 56 isim üzerinde durulmuştur. Güftî’de ise kendisi dâhil toplam 106 şair bulunmaktadır. Manzum tarzda metin yazmaya bakıldığında bunun dönemin çok yaygın bir geleneği olmasa da Güftî’nin kendi üslûp özelliği olduğu anlaşılmaktadır. Zira yazar diğer eserlerini de manzum olarak kaleme almıştır. Bu anlatım biçimiyle farklılığını ortaya koyan Güftî’yi ve kendisinden sonraki yüzyılda aynı tarzı tercih eden Hasîb’i incelemek gerekir. Öyle ki her iki yazarın eseri de; Klasik Türk Edebiyatında şuana kadar manzum olarak kaleme alınan tek örneklerdir. Böylece söz konusu çalışmada, Üsküdarlı Hasîb’in Silkü’l-Le’âl-i Âl-i ‘Osmân’ının tezkire kısmı ve Güftî’nin Teşrîfâtü’ş-Şu’âra adlı eserleri nazım şekli, beyit sayısı, metinlerde yer alan şairler, eserlerin dil ve üslûp özellikleri başta olmak üzere pekçok açıdan mukayese edilecek ve her iki eserin ortak özellikleri örnekler aracılığıyla değerlendirilecektir.

Keywords: