Özet:

Felsefede ‘kişi olmak’ deyimi kişiliğe çok önem veren bir düşünce hareketinin temel kavramı olarak belirlenir. ‘Kişi olmak’ insanların ortak olarak sahip oldukları temel özelliklerin kullanılmasına dayalı bir boyut olarak önemli ve değerlidir. Dolayısıyla kişi olmanın kendisi bir değer olarak konulmaktadır. Gerçek ve yüksek bir değer olarak ‘kişi olmak’ insan hayatı için bir önemli bir amaç olmaktadır. Öte yandan Kişicilik (Personalizm) terimi bir felsefi akım olarak popülerliğini yirminci yüzyılın başlarında elde etmiş olan, genel olarak kişiliğe çok önem veren düşünce hareketini açıklamak için kullanılmaktadır. Metafizikte ise şahsın ontolojik esas ve böylece kişiliğin temel açıklayıcı prensip olduğu bir felsefi sistem ya da bakış açısı olmaktadır. Geniş anlamda kişiliği, değerler, epistemoloji ve metafiziği de içine alan problemlere anahtar yapan bir düşünce biçimidir. Bu anlamda pek çok teist inançlar ve idealist görüşler kişici özellikler taşımaktadır. Ancak teist inançlar arasındaki farklılıklara bağlı olarak ortaya çıkan kişici görüşler de farklılıklar gösterir. Yani Hristiyan inancını temel alan kişicilik ile İslamiyet’i temel alan kişicilik farklıdır. Bu bağlamda görüşlerini değerlendireceğimiz Muhammed İkbal’e (1877-1938) göre, insan hayatını, kendi dışında bağımsız bir hakikat olan âlemdeki sürece bağlı olarak sürdürür. Bu hayat fıtrata uygun olarak sürekli hareket eden ve değişen kişilerde mükemmele doğru gelişme halindeki bir hayattır. Düşüncelerini temelde Kur’an’a ve klasik İslam kaynaklarına dayandıran İkbal’e göre insan ile ilgili olarak Kur’an’ı Kerim’de üç şey gün gibi açıktır: 1. İnsan Allah’ın seçtiği en iyi yaratıktır. 2. İnsan bütün kusurlarına rağmen Allah’ın yeryüzündeki naibi ve temsilcisi kılınmıştır. 3. İnsan kendisini tehlikeye atarak kabul ettiği hür kişiliğin emanetçisidir. Bu düşüncelerin şu ayetlerden sırası ile açıkça çıkarılabileceğini ifade eden İkbal, insanın kişiliğinin önemine ve bu kişiliği oluşturmada insanın sorumlu kılındığına işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler: