Abstract:

Yerleşme nüfuslarını doğum yerine göre de analiz etmek mümkündür. Bu bağlamda il nüfusları, sayıldığı ilde, sayıldığı il dışında ve yabancı ülkede doğanlar şeklinde tasnif edilir. Bu itibarla çalışmada, Van ili nüfusu içinde aynı ilde, başka ilde ve yabancı ülkede doğanların gelişimi ve özellikleri (1935-2016) ele alınmıştır. İldeki bu yapı ele alınırken, bölge ve Türkiye ortalaması ile de karşılaştırmalar yapılmıştır. Dikkat çeken hususlardan biri Van ilinde ikamet eden diğer il doğumluların Türkiye ortalamasından oldukça düşük paya sahip olmasıdır. Nitekim 2016’da, diğer il doğumluların Türkiye toplam nüfusu içindeki payı % 32.8 iken, Van ilinde %12.9 olmuştur. Doğu Anadolu Bölgesi’nde de bu oran %15.6 olmuştur. Söz konusu bu farklılığın 1950’li yıllardan beri süregelen bir durum olduğunu da ifade etmek yanlış olmaz. Öyle ki, 1950’de, Van ilindeki diğer il doğumluların toplam nüfustaki payı %5.5 iken, Doğu Anadolu Bölgesi ve Türkiye ortalamasında sırasıyla %6.5 ve %8.1 olmuştur. Öte yandan aynı ilde doğanlarda da farklılık görülmektedir. Türkiye’de nüfusun %64.2’si aynı ilde doğarken, bu oran Van ilinde %85.7 olmuştur. Van ili, Doğu Anadolu Bölgesi ortalamasından da farklı değerlere sahiptir. Nitekim 2016 yılında bölge toplam nüfusu içinde aynı ilde doğanların payı il ortalamasından daha düşük olmuştur (%82.6). Doğum yerine göre Van ili nüfusunun yapısını ortaya koyan diğer bir değişken de, ilde ikamet eden nüfusun bölge ve illere göre dağılımıdır. Bu açıdan değerlendirildiğinde, gerek 1950’de (%39,1), gerekse 2016 yılında (%54,3), il nüfusu içinde, doğal olarak, Doğu Anadolu Bölgesi kökenlilerin önemli oranda ağırlığı olduğu görülmektedir. Sonuç olarak ifade etmek gerekirse, doğum yerine göre Van ili nüfusunun yapısı, gelişim seyri, bölgesel dağılımı vs. gibi değişkenlerde, göç hareketlerini etkileyen ilin sosyo-ekonomik özellikleri temel rol oynamıştır.

Keywords: