Abstract:

Bu çalışma, Osmanlı’nın önemli yazar, devlet adamı, tarihçi ve düşünürlerinden Hoca Saadeddin Efendi’nin elif-nâme tarzında yazmış olduğu şiiriyle ilgili araştırmayı içermektedir. Yazma metinde ilahi olarak geçen elif-nâmenin onun şairlik yönünün anlaşılmasında bilim insanlarına yardımcı olacağı düşüncesindeyiz. Hoca Saadeddin Efendi elsine-i selasede yani Türkçe, Arapça ve Farsça üç dilde şiir yazabilen biridir. Ayrıca tarih düşürme becerisi de onun şairliği açısından önemli bir özelliktir. Hoca Saadeddin Efendi’nin birçok yönü değerlendirildiği halde şairlik yönü tam olarak değerlendirilmemiştir. Yayımlandığımız bu şiir umarız onun bu yönünün ortaya koyulmasında bir giriş olur. Elif-nâme, elif ve nâme kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuş bir isimdir. Elif Arap alfabesinin ilk harfi; nâme ise Farsça mektup, risale, kitap ve mecmua anlamlarına gelmektedir. Sözlük anlamı bu şekilde olan Elif-nâme’nin edebiyat terimi olarak da birçok tarifi bulunmaktadır. Elif-nâmeler muvaşşah(akrostiş )ların bir alt dalı olarak değerlendirilmekle birlikte son zamanlarda tespit edilen birçok örneğiyle edebi tarz niteliği kazanmıştır. Bilim hayatına sunulan elif-nâme örnekleri dikkate alındığında örneklerin Türk edebiyatının halk, klasik ve tasavvuf alanlarına ait olduğu görülmektedir. Çalışmada Osmanlı Türkçesi ile yazılmış Ankara Milli Kütüphanede bulunan el yazma metnin transkribe edilmesi, incelenmesi ile metnin şâiri ve elif-nâmeler hakkındaki bilgiyi bünyesinde barındırmaktadır. Makalenin inceleme kısmı; metin olarak sunulan şiirin şekil, içerik, dil ve üslūp açısından değerlendirilmesi biçiminde olacaktır. Çalışmayla elif-nâme edebi tarzının bilim çevrelerince daha iyi tanınmasına katkı sağlamak amaçlanmaktadır.

Keywords: