Abstract:

Performans değerlendirmesi, değerlendiriciler açısından bakıldığında başkaları ile ilgili yargılamalar yapmak amacıyla kullanılan sürekli bir bilgi işleme süreci olarak görülmektedir. Performans değerlendirmesini zihinsel bir süreç olarak ele alan bilişsel yaklaşım, değerlendiricilerin performansla ilgili yargılarını nasıl oluşturduklarını ortaya koymakta ve değerlendiricilerin bilişsel yapılarını ve karar verme sürecini daha iyi anlamamızı sağlamaktadır. Ayrıca bu bilişsel yaklaşım değerlendirme sürecinde değerlendiricilerin insani özelliklerinden kaynaklanan hataların varlığını ortaya koyarak bu hataları “psikometrik hatalar” olarak kavramsallaştırmaktadır. Bahsi geçen değerlendirme hatalarının doğru bir biçimde anlaşılabilmesi, bu hataların minimize edilmesi ve değerlendirmelerin etkinliğinin arttırılabilmesi ancak konuya bilişsel bir bakış açısıyla yaklaşılması ile mümkün olabilmektedir. Çünkü insan davranışını daha iyi anlamamızı, açıklamamızı ve tahmin edebilmemizi sağlayan bu yaklaşım sayesinde, performans değerlendirmeleri ile ilgili karmaşıklığın azaltılmasının, değerlendirme sistemlerinin daha iyi hazırlanmasının ve değerlendiricilerin daha objektif ve doğru puanlar vermelerinin yolunun açılacağı öngörülmektedir. Bu bağlamda uluslararası literatürde birçok araştırmaya konu olan bilişsel yaklaşım, psikoloji ve yönetim disiplinlerinin ortak bir çalışma alanı olarak önemli bir akım oluşturmuştur. Ancak Türkiye’deki akademik literatür incelendiğinde disiplinler arası bu konunun gözden kaçırıldığı ve konuya hak ettiği ilgi ve önemin henüz verilmediği görülmektedir. Yapılan bu teorik çalışma ile performans değerlendirmede değerlendiricilerin bilişsel bilgi işleme sürecinin; gözlemleme, kategorileme, depolama, geri çağırma ve karar verme aşamalarından oluştuğu ve bu sürecin psikometrik hatalara kaynak teşkil ettiği gerçeği ortaya konulmuştur. Aynı zamanda ülkemiz akademik literatüründe sistem ve değerlendirici hataları ana başlıkları altında incelenen performans değerlendirme hatalarının gelecek çalışmalar için psikometrik hatalar bağlamında da yeni bir açılımla ele alınması için gerekli teorik dayanaklar sunulmuştur.

Keywords: