Özet:

Bu makalenin temel eksenini işlevselci sosyolojinin önemli temsilcilerinden Talcott Parsons’ın Hıristiyanlık sosyolojisi oluşturmaktadır. Sosyoloğun genel din kuramı hakkında ise kısmi bilgilere yer verilmektedir. O, çeşitli yazılarında tarihsel ve ampirik verilerden hareketle evrimci bir Hıristiyanlık analizi yaparak, Batı ve Amerikan modernliğinin temellerini Hıristiyanlık dinine bağlar. Makale beş kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda Parsons’ın din ve Hristiyanlık hakkındaki görüşleri ve Hristiyanlık üzerine yaptığı çalışmalar hakkında genel bilgiler ile Hıristiyanlığın ilk dönemine ilişkin analizlerine yer verilmektedir. İkinci kısımda Parsons’ın Doğu ve Batı kiliseleri karşılaştırmaları hakkında bilgiler verilmektedir. Üçüncü kısımda modernitenin oluşumunda Protestanlığın özellikle Kalvinizmin etkisi hakkındaki düşünceleri betimsel olarak aktarılmaktadır. Dördüncü kısımda Parsons’ın Amerikan Hıristiyanlığı ile Amerika’nın ekonomik ve siyasal modernleşmedeki öncü rolü hakkında görüşleri aktarılmaktadır. Çalışma buraya kadar birincil kaynaklar üzerinden betimsel olarak kurgulanmıştır. Beşinci ve sonuç kısmında ise ikincil kaynaklardan da yararlanılarak, Parsons’ın modern toplumlarda dinin durumu hakkındaki genel düşünceleri eleştirel bir değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Bu çalışma, din sosyolojisinde sekülerleşme kuramının başat konumunu kaybetmeye başladığı günümüzde Parsons’ın Durkheimcı ve işlevselci paradigmasının din olgusunun anlaşılmasına farklı katkılar sunabileceğini hatırlatma; Parsons’ın modernitedeki kutsallık ve dinsellik olgusunu tanımlarken “sivil din” ve “seküler din” tanımlamaları kullanırken yaşadığı tereddüdün altını çizme; onun Hıristiyanlık sosyolojisinin yirminci yüzyıl Amerikan toplumunu veya Amerikan modernitesini meşrulaştırma gibi öznel bir çabanın ürünü olduğunu gösterme gibi amaçları bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler: