Abstract:

Buhârî’nin es-Sahih isimli eserine sadece sahih hadisleri aldığını beyan etmesine rağmen, içindeki pek çok hadis ravisinin eleştirildiği bilinmektedir. İbn Hacer ise es-Sahih’e yazdığı şerhi Fethu’l-Bârî ve bunun mukaddimesi olan Hedyu’s-Sârî’ isimli eserlerinde, eleştirilen pek çok Buhari ravisini savunmuştur. Bu makalenin konusu, İbn Hacer’in Hedyu’s-Sârî isimli eserinde savunduğu, yalancılıkla itham edilen Buhârî ravileridir. Makale, hem İbn Hacer’in bu eserdeki ilgili ravileri savunmada kullandığı metot ve argümanları, hem de ilgili raviler hakkındaki diğer münekkitlerin görüşlerini içermektedir. Bu görüşler karşılaştırmalı bir yöntemle değerlendirilmiştir. İbn Hacer’in ilgili ravileri değerlendirmedeki tutumu incelenmiştir. Ayrıca bu ravilerden haksız yere eleştirilen ya da savunulması zor olanların bulunup bulunmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Yaptığımız incelemede on bir Buhari ravisinin yalancılıkla itham edildiği görülmüştür. Bu ravilerden iki tanesi pek çok münekkide göre yalancıdır; hadislerine asla güvenilmez. Bu ikisinin yalancı olduğunu İbn Hacer de kabul etmektedir. İki ravi, bazı münekkitlerin kişisel düşmanlık, mezhep taassubu nedeniyle yalancılıkla itham edilmiştir. Bir ravi de isim karışıklığı nedeniyle yalancı sayılmıştır. Bu üç ravi pek çok münekkide göre oldukça güvenilir ravilerdir. Diğer ravilerin yalancı olduklarına dair yeterli delil bulunmamaktadır. Ancak bu ravilerin, hata, unutma, karıştırma, bunama, yalancı veya güvenilir olmayan ravilerden hadis alma gibi kusurları bulunmaktadır. Bu ravilerin rivayetleri klasik hadis usulü kurallarına göre sahih sayılmamaktadır. Bunun anlamı ise Buhârî’nin es-Sahîh isimli eserinde zayıf rivayetlerin de bulunduğudur.

Keywords: