Özet:

İnsanın doğduğu andan itibaren başlayan fiziksel yolculuğu aynı zamanda ruhsal bir yolculuğun da devamıdır ki bu durum, evrensel bir macerayı teşkil eder. Kendi dünyasının kahramanı olan her birey, kimi zaman fiziksel engellere kimi zaman doğaüstü güçlere karşı mücadele eder ya da kendi iç dünyasında aşılması zorunlu olan komplekslerle savaşır. Bu anlamda Carl Gustav Jung’a ait düşüncelerinin yer aldığı Dört Arketip, Joseph Campbell’ın Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, Northrop Frye’ın Eleştirinin Anatomisi, Mircae Eliade’nin Ebedi Dönüş Mitosu edebî metinlerdeki bireyin arketipsel yolculuğuna teorik malzeme sunar. Kahramanın bir amacı vardır ve bunu yerine getirmek için yolculuğa çıkmak zorundadır. Yolculuk boyunca yalnız olmayan kahraman, olağanüstü güçlerden yardım alarak doğduğu topraklardan uzakta kılık değiştirerek farklı isimlerle maceralara atılır. Aynı zamanda ait olduğu milleti ve kültürü de temsil eden kahraman, bir tezi gerçekleştirmek, önem yüklediği amacına ulaşmak, kısaca görevi tamamlamak için imtihana tabi tutulur. Neticede değişime uğrar; olgunlaşır ve kendisine yüklenen görevi başarıyla yerine getirir. Ana hatlarıyla özetlediğimiz yola çıkış, erginlenme ve dönüş aşamalarından oluşan yolculuk arketipi, Tanzimat Dönemi Türk edebiyatının pek çok alanda öncü kabul edilen yazarı Ahmet Mithat Efendi’nin Hasan Mellâh yahut Sır İçinde Esrar ve Zeyl-i Hasan Mellâh yahut Sır İçinde Esrar romanlarında aranacak; mitolojik kahramanın yolculuğu, Türk romanının doğuş aşamasındaki iki roman üzerinde değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: