Abstract:

Tükçenin çok eski dönemlerinden beri kullanılmakta olan –mış geçmiş zaman sıfat fiil eki, çağdaş Türk lehçelerinden Oğuz grubu dahilinde yer alan dillerde çok sık kullanılan işlek bir ek durumundadır. Kıpçak ve Karluk grubunda yer alan dillerde ise pasif kullanılmakta veya hiç kullanılmamaktadır. Dolayısıyla Türkoloji çalışmalarında bu ek, Oğuz grubuna ait bir ek olarak gösterilmektedir. Ancak –miş sıfat fiil ekinin Eski ve Orta Türkçe dönemlerinde bütün Türk lehçelerinde canlı bir şekilde kullanıldığını, ancak Orta Türkçe döneminden itibaren Kıpçak lehçelerinde yerini yavaş yavaş –gen ekinin aldığını da yazılı eserler sayesinde anlamak mümkündür. -miş eki, Türk dilinin tarihi devrelerinde çeşitli özelliklere sahip olup her devirde belli fonksiyonları ön plana çıkmıştır. Hatta anlam ve sözdizimsel fonksiyonları bakımından kendisine çok yakın olan –gen ekinin devreye girmesiyle Türk dilinin –miş sıfat fiil eki kullanan (Oğuz lehçesi) ve -gen sıfat fiil eki kullanan (Kıpçak lehçesi) kollarının kalıplaşmasına da neden olmuştur. Ancak çağdaş Kıpçak lehçelerinde eskinin izi tamamen silinmeyip –miş eki, çeşitli şekillerde hala varlığını sürdürmektedir. Dolayısıyla –miş sıfat fiil eki, bütün Türk lehçelerinin yazı dili tarihi açısından büyük önem arz etmektedir. Memlük Kıpçak eserleri dilinde –miş ve –gen ekleri karışık kullanılmış, aynı anlam ve fonksiyonları taşımış, hatta aynı cümlede her ikisinin paralel olarak kullanıldığı bile görülmektedir. Çalışmamızda Memlük sahasında kaleme alınan eserler dilindeki –miş ekinin durumu değerlendirilecektir. –miş ekinin yer aldığı eserlerdeki işlevsel incelikleri, eserler dilinde kullanım sıklığı, fono-morfolojik hususiyetleri ve benzeri özellikleri ele alınacaktır.

Keywords: