Özet:

Bu çalışmanın amacı, Mevlânâ’nın “Mecâlis-i Seb’a”sında “tahkiye”nin bir “değer eğitimi yöntemi” olarak nasıl kullanıldığının tespit edilmesidir. Bu amacı gerçekleştirmek için öncelikle eserde yer alan tahkiyeye dayalı metin ve metin parçaları tespit edilerek fişlenmiş; daha sonra bunlar, anlatma esasına dayalı edebî metinlerde en küçük eylem-birimi kabul edilen “epizot”lara ayrılmıştır. Çalışmanın esasını teşkil eden son bölümde ise tespit edilen metin ve metin parçaları, tahkiyenin bir “değer eğitim yöntemi” olarak kullanımı açısından incelenmiştir. Bu bölümde tespit edilen değerler, “Bilinmesi ve Sakınılması İstenilen Tutum ve Davranışlar” ile “Bilinmesi ve Benimsenmesi İstenilen Davranış ve Değerler” olmak üzere iki grupta değerlendirilmiştir. Bilinmesi ve Sakınılması İstenilen Tutum ve Davranışlar: Haddi aşmak, kıskançlık, kin ve düşmanlık; dedikodu ve iftira, inatçılık ve inatta ısrar, mala-mülke rağbet etmek, kötü dostlar edinmek, zina etmek, yalan söylemek, insanları kandırabilmek için önce onların güvenini kazanmak, kendine zulmetmek, nasihat dinlememek ve ibret almamak, hırs. Bilinmesi ve Benimsenmesi İstenilen Davranış ve Değerler: Pişman olup af dilemek, şerefli ve namuslu olmak, utanma duygusu taşımak; dinî değerler ve Müslümanlık (Her işe Allah adıyla başlamak, Hz. Muhammed’in mucizeleri, Allah’tan umut kesmemek, Kur’an okunurken konuşmamak, Allah rahmetinin bütün suçları bağışlayacak kadar büyük olması, Hz. Muhammed’in şefaati, kendisine güvenenlere Allah’ın ihsanının büyük olması, insanî isteklerin Allah’ın sıfatlarını yansıtması, Allah’ın bilinmez bir hazine oluşu, Âhiretin varlığının duvar temsiliyle ispatı, yapılan ibadetlere değil ezelî Tanrı’nın lütfuna güvenmek, gözünü Allah’ın cemâlinden ayırmamak); mala mülke rağbet etmemek, adalet, hoşgörülü olmak, aklın önemi.

Anahtar Kelimeler: