Özet:

Bilindiği gibi İslam Dini’nde Hac; belirli zamanda, belirli yerlerde, belirli vazifeleri yaparak Kâbe ve kutsal mekanları ziyaret etmek demektir. Mali ve bedeni gücü olan her Müslüman Hac farizası ile mükellef olduğundan, her hac mevsiminde dünyanın her tarafından çeşitli ırk, dil, ve renkte yüz binlerce Müslüman Hicaz’a gelir. Kâbe’nin bulunduğu, vahyin inmeye başladığı, Hz. Peygamber’in hayatını geçirdiği tevhit inancını yerleştirmek için mücadele ettiği; nihayet fâni hayattan göç edip defnedildiği bir mekân olarak Haremeyn (Mekke ve Medine) her zaman Müslümanların ilgisini çeken bir bölge olmuştur. Saadet Asrı’ndan sonra kurulmuş bulunan birçok İslam Devleti gerek bölge ve gerekse bölge halkına karşı farklı bir davranış ve anlayış içerisine girmiştir. Bununla beraber, hiçbir devlet Osmanlıların bölgeye gösterdiği saygı ve hürmetin benzerini gösterememiştir. Osmanlılar; Allah’ın Kur’an-Kerim’de “beytî” yani “evim” dediği, başka bir ifade ile “beytullah” olarak isimlendirilen Kâbe ile bölge sakinlerine yardım hususunda hiçbir fedakârlıktan kaçınmamışlardır. İslamiyet’in doğduğu yer ve Müslümanların kıblesi olan Mekke hem siyaset hem de dini bakımdan büyük öneme sahip olduğundan, burayı hâkimiyetlerinde bulunduranlar İslam dünyasında manevi bir nüfuz ve hürmet elde etme imkanı bulmuşlardır. Yavuz Sultan Selim 1516’da Suriye ve Filistin’i, 1517’de Mısır’ı fethedip Memlûk Devleti’ne son verdikten sonra Memlûkler’in nüfuzunda bulunan Mekke ve Medine havalisi de Osmanlı hakimiyetini tanımış, Mekke Emiri, Yavuz Sultan Selim’e ta’zimlerini arz ile Mekke’nin anahtarlarını teslim etmiştir. Osmanlı padişahları Yavuz’dan itibaren kendilerini halife (Peygamber vekili) ve bütün İslam âleminin manevi lideri saymanın yanı sıra, aynı zamanda Mekke ve Medine’ye duydukları hürmetin bir ifadesi olarak da “Hâdimü’l-Haremyni’ş-Şerîfeyn” ünvanını almışlardır. Bu manevi görevle birlikte Osmanlılar, Kâbe ve Mescid-i Haram hizmetleri ile tarihte önemli bir işlev görmüştür.

Anahtar Kelimeler: