Abstract:

Türk destancılık geleneği içinde mühim bir yer işgal eden Kırgız Türklerinin destancı¬lık geleneği, mütekâmil seviyeye erişmiş ve zengin ürünler vermiş bir sözlü kültür geleneği¬dir. Dünya kültür hazinesine Manas destanı gibi muazzam hacimdeki bir epik anla¬tıyı kazandıran bu sözlü kültür geleneğinde Manas destanının yanı sıra birçok epik anlatı mevcuttur. Fakat Kırgız destan araştırmalarında daha ziyade Manas des¬tanı merkezli çalışmaların yapılması, diğer epik anlatılar ile alakalı çalışmaların sayı¬sını etkilemiştir. Yeterince araştırma yapılmayan veya ihmal edilen epik anlatılardan biri de Er Soltonoy destanıdır. Er Soltonoy destanı, Kırgız-Kalmuk savaşlarını konu edi¬nen tarihi dönem Kırgız destanlarındandır. Toplumsal hayatın ve bilhassa aile kurumunun kurucu üyelerinden olan ve bir sosyal varlık olarak nitelendirilen kadınların sosyal hayatta cinsiyet temelli iş bölümü neticesinde üstlendikleri roller, cemiyet içerisindeki işlevleri, toplum ve karşı cins karşısındaki konumunun belirlenmesinde sözlü kültür ürünleri bize değerli malzemeler sunmaktadır. Bu bakımdan destanlarda yer alan kadın kahramanlar üzerinde ulaşacağımız hüküm ve tespitler, toplumun kadına dair bakış açısını ve sosyal ve kültürel zemindeki algıyı tespit edebilmemize imkân sağlar Bu makalede Er Soltonoy destanındaki ka¬dın kahramanların destandaki sosyal mevkileri ve işlevleri esas alınarak incelen¬meye tabi tutulmuştur. Yapılan tespit ve değerlendirmelerin neticesinnde Türk destancı¬lık geleneğinin müşterek hususiyetlerinden olan kadın kahramanların tipolojik özellikleri¬nin Er Soltonoy destanında da yer alıp almadığı üzerinde durulacaktır.

Keywords: