Özet:

Hatırlama, bir topluluğu oluşturan bireylere kimlik sunmakta, nereye ve neye ait oldukları sorusuna cevap bulmalarında yardımcı olmaktadır. Resmi tarihin dışında bırakılan grupların oluşturduğu toplumsal hafızaların, artık görünür olduğu son yıllarda, tarihin farklı renkleri de içerisinde barındırması gerektiği düşüncesi önem kazanmıştır. Söz konusu değişim, hatıralarını kimliğinin bir parçası kabul eden toplumsal grupların ya da farklılık gruplarının özne-aktör olarak kamusal alana çıkmasıyla gerçekleşmiştir. Bu bağlamda, Türkiyeli Çerkesler, geçmişlerini hatırlayarak ve yeniden kurgulayarak, olumsuz imgelerle tanımlanmış olan kimliklerine yeni anlamlar kazandırmayı amaçlamaktadırlar. 21 Mayıs 1864 Sürgünü, kimlik politikaları kapsamında araçsallaştırılmakta, Çerkeslerin tanınma, korunma ve saygı duyulma gibi taleplerine meşru dayanak olarak sunulmaktadır. Çalışmanın ana sorusu «Bireyler, bir trajediyi hatırlayarak ve liberal çok kültürlülüğün hâkim olduğu bu zamanda farklılıklar siyaseti geliştirerek, etnokültürel bir kimliğin özne-aktörlerine nasıl dönüşürler?» olarak şekillenmiştir. Yukarıda sözü geçen sorunsal çerçevesinde çalışmada, 21 Mayıs 1864 Sürgünü hatıralarının, «Çerkes kimliği» ni yeniden nasıl inşa ettiği üzerinde durulmaktadır. Hafıza her ne kadar bireye ait görünse de, toplumsal olarak belirlenmektedir. Söz konusu hafızanın kolektif yönleri, bir farklılık grubu olarak kabul edilen «Türkiyeli Çerkesler» örneğinde incelenmekte, her 21 Mayıs’ta Kefken ve Beşiktaş gibi «hafıza mekânları» nda gerçekleştirilen anma programları üzerinden hafızaya dayalı «hatırlama figürleri» anlatılmaktadır. Bu bağlamda, «May21 İnisiyatifi», «NoSochi2014 Platformu» ve «Kafkasya Forumu» nu oluşturan genç aktivistlerin hatırlama edimine dayalı direniş eylemlerinin, Çerkesleri nasıl özne-aktöre dönüştürdüğü üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler: