Abstract:

Türkçe resmi yazı dili tarihinin fasilalara ayrılması söz konusudur. Dil tarihinin çeşitli dönemlerinde bir dil araçlarının yerini diğer dil araçlarının alması dilin yapısı ve yazı kurallarında değişikliklerin meydana gelmesinden dolayı dildeki gelişme süreçleri fısılalara ayrılarak incelenmelidir. Ayrıca, dil üslupları tarihinin de gelişme süreci içerisinde bazı değişikliklere uğraması doğaldır. Bu değişiklikler üslubun ifade kalıplarında, şekil ve yapısında görülür. Bu makalede Türkolojide ilk defa resmi üslup tarihinin gelişme fasılaları ve her fasılanın kendine özgü tarafları, özelliklerinin incelenmesine çalışılmış, Türk yazı dilinin tarihi gelişmesi, siyasi, sosyal, etnik, dini, ideolojik, kültürel süreçlerin etkisi hakkında söz edilmiş, Türkçe resmi üslubun meydana gelişi ve tarihi tekâmül yolunun genellikle, dört fasılaya ayrılarak incelenmesinin uygun olacağı kannatine varılmıştır. Bunun da M.Ö. III yüzyıldan Milâdi VI yüzyıla kadar olan dönemi içeren Hun Devleti dönemine ait fasıla, Milâdi VI–IX yüzyılları (Göktürk ve Uygur hakanlığı dönemi) kapsayan Türk hakanlıkları döneminden kalmış belgeler üslubu fasılası, IX – XIII yüzyıllarda (Karahanlılar dönemi, İdikut Koçu ve Gansu Uygur devleti döneminde) düzenlenmiş belgeler, XIII – XVI yüzyıllarda (Çağatay hanları, Altın Orda ve daha sonraki devletler, Timuriler devleti ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde) düzenlenmiş belgeler olduğu belirtilmiştir. Makalede Timuroğulları döneminde ortaya çıkan resmi üslubun en eski Göktürk yazısıyla yazılmış bitikler, ayrıca, daha sonraki hakanlık ve devletler döneminde yürürlükte olan Türkçe resmi üslubun devamı olarak onu izlemekte olduğu; şekil ve yapısı, ifade yöntemleriyle onları tamamlamakta, mükemmellik kazandırmakta olduğu vurgulanmaktadır.

Keywords: